Τι προβλέπει ο νόμος για το δικαίωμα πρόσβασης του πολίτη σε διοικητικά έγγραφα;

Ερώτηση Πολίτη

Απάντηση

Η πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα είναι από τα πιο ουσιώδη δικαιώματα του πολίτη στην πράξη και ρυθμίζεται από το 1999 στο άρθρο 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999). Η βασική ρύθμιση είναι η ακόλουθη:

«1. Κάθε ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα, ύστερα από γραπτή αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των διοικητικών εγγράφων. Ως διοικητικά έγγραφα νοούνται όσα συντάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως εκθέσεις, μελέτες, πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις της Διοίκησης, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις. 2. Όποιος έχει ειδικό έννομο συμφέρον δικαιούται, ύστερα από γραπτή αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των ιδιωτικών εγγράφων που φυλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες και είναι σχετικά με υπόθεσή του η οποία εκκρεμεί σε αυτές ή έχει διεκπεραιωθεί από αυτές…4. Το δικαίωμα των παρ. 1 και 2 ασκείται: α) με μελέτη του εγγράφου στο κατάστημα της υπηρεσίας, ή β) με χορήγηση αντιγράφου, εκτός αν η αναπαραγωγή τούτου μπορεί να βλάψει το πρωτότυπο. Η σχετική δαπάνη αναπαραγωγής βαρύνει τον αιτούντα, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Αν πρόκειται για πληροφορίες ιατρικού χαρακτήρα, αυτές γνωστοποιούνται στον αιτούντα με τη βοήθεια γιατρού, ο οποίος ορίζεται για το σκοπό αυτόν. ….6. Η χρονική προθεσμία για τη χορήγηση εγγράφων κατά τις παραγράφους 1 και 2 ή την αιτιολογημένη απόρριψη της σχετικής αίτησης του πολίτη είναι είκοσι (20) ημέρες».

Η άσκηση του δικαιώματος: Εύλογο ενδιαφέρον – το ειδικό έννομο συμφέρον  

Για την άσκηση του δικαιώματος αυτού προϋποτίθεται αίτηση του διοικούμενου. Προϋπόθεση για την αποδοχή της είναι ο πολίτης να έχει σχέση με το αντικείμενο. Για έγγραφα που συντάσσει η ίδια η Διοίκηση η παράγραφος 1 απαιτεί «εύλογο ενδιαφέρον». Στη συγκεκριμένη περίπτωση, της πρόσβασης στα στοιχεία μεταδημοτεύσεων, το εύλογο ενδιαφέρον προκύπτει από την ιδιότητα του αιτούντος ως εν ενεργεία δημοτικού συμβούλου και υποψηφίου δημάρχου στις τελευταίες εκλογές ώστε να πληροφορηθεί για τη νομιμότητά τους.

Για τα ιδιωτικά έγγραφα όμως που διατηρεί η Διοίκηση απαιτείται ειδικό έννομο συμφέρον. Επειδή οι φάκελοι των μεταδημοτεύσεων είναι πιθανό να έχουν και ιδιωτικά έγγραφα η αίτηση πρέπει να αναφέρει έννομο συμφέρον. Στην περίπτωσή σας, ως μέλος του δημοτικού συμβουλίου και υποψήφιος Δήμαρχος σε εκλογές όπου οι μεταδημοτεύσεις έπαιξαν ρόλο, υπάρχει αυτό.

Κατά τους όρους του νόμου η Διοίκηση έχει προθεσμία 20 ημερών να απαντήσει. Κατά της άρνησή της υπάρχει δυνατότητα προσφυγής στα διοικητικά δικαστήρια, εντούτοις πιο πρακτική και άμεση είναι η αίτηση στον τοπικά αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών για έκδοση εισαγγελικής παραγγελίας που θα υποχρεώνει το Δήμο να σας χορηγήσει πρόσβαση στους σχετικούς φακέλους μεταδημοτεύσεων.

Αναλυτικά εξηγεί τη διαδικασία η γνωμοδότηση 1/2017 της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών. Θα πρέπει να κατατεθεί αίτηση με δικαιολογητικά που να δικαιολογούν το έννομο συμφέρον (η ιδιότητά σας πάλι), ο σκοπός των εγγράφων (έλεγχος νομιμότητας και διερεύνηση της νομιμότητας των μεταδημοτεύσεων που έγιναν προ των εκλογών) αντίγραφο της αίτησης στο Δήμο και της άρνησής του ή της παρόδου του 20ημέρου.

Ιωάννης Κουτσούκος
Δικηγόρος Αθηνών