Ερώτημα Πολίτη:
Τι είναι το «πάγωμα του λόγου»;
Απάντηση:
Tο «πάγωμα» του λόγου αποδίδει το όρο chilling effect που χρησιμοποιείται σταθερά από την αμερικανική νομολογία σε υποθέσεις ελευθερίας του λόγου.[1]
Αναφέρεται στην επίδραση που μπορεί να έχει ένας περιορισμός του λόγου όπως, η απειλή μεγάλων αποζημιώσεων για συκοφαντική δυσφήμηση στην ελεύθερη έκφραση. H υποχρέωση, για παράδειγμα, επαλήθευσης κάθε πληροφορίας για ένα δημόσιο πρόσωπο πριν από τη δημοσίευσή της, λόγω της απειλής αποζημίωσης, θα είχε ως αποτέλεσμα το πάγωμα του ελεύθερου διαλόγου, την αποθάρρυνση της άσκησης κριτικής.
Η βασική του χρησιμότητα είναι ερμηνευτική: αποτελεί γνώμονα ερμηνείας των τιθέμενων περιορισμών ώστε να κριθεί η συνταγματικότητά τους (ή και η συμβατότητα τους με την ΕΣΔΑ).
Η λογική είναι ότι η ελευθερία του λόγου, ή για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα η ελευθερία της έκφρασης δεν περιορίζεται μόνο από τη λογοκρισία και τους προληπτικούς περιορισμούς. Οι επαπειλούμενες συνέπειες για την άσκηση του δικαιώματος, σε περίπτωση που θίγει ένα άλλο δικαίωμα ή το δημόσιο συμφέρον μπορεί να αποθαρρύνουν την ελεύθερη έκφραση εξαιτίας του φόβου των συνεπειών. Στην ουσία το «πάγωμα» του λόγου αναφέρεται στην σκέψη «μήπως να μην το πω (γράψω, εκφράσω) αυτό γιατί ίσως να υποστώ κάποια συνέπεια».
Υποσημείωση:
[1] F. Schauer, «Fear, Risk, and the First Amendment: Unravelling the Chilling Effect» 58 Boston University L. Rev., (1978), 685.
Αλκμήνη Φωτιάδου
Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Δικηγόρος
