Στις 11 Φεβρουαρίου ολοκληρώθηκε η συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής του νομοσχεδίου «Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 25 A’/17.02.2021).
Ο ν. 4777/2021 αποτελείται από 58 άρθρα που κατατάσσονται σε πέντε μέρη.
Το πρώτο μέρος, με τίτλο «Ρυθμίσεις θεμάτων για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση» (άρθρα 1-11), αφορά στην καθιέρωση Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) για τα Α.Ε.Ι. και τις σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας. Η ελάχιστη και μέγιστη τιμή εντός της οποίας θα πρέπει να καθορισθεί η Ε.Β.Ε. για κάθε σχολή, τμήμα ή εισαγωγική κατεύθυνση ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων που εκδίδεται μέχρι τις 30 Ιουνίου κάθε έτους. Σε χρονικό διάστημα το πολύ δύο μηνών από την έκδοση της εν λόγω απόφασης, η κάθε σχολή, τμήμα ή εισαγωγική κατεύθυνση καθορίζουν τον συντελεστή της Ε.Β.Ε., που κοινοποιούν στον Υπουργό. Στην περίπτωση που κάποιο Ίδρυμα δεν καθορίσει συντελεστή Ε.Β.Ε., τότε αυτός καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Προβλέπονται δύο φάσεις υποβολής μηχανογραφικού δελτίου καθώς και ειδικές ρυθμίσεις σχετικά με την Ε.Β.Ε. όπως στην περίπτωση εξέτασης ειδικών μαθημάτων ή πρακτικών δοκιμασιών ή ειδικών κατηγοριών υποψηφίων.
Το δεύτερο μέρος (άρθρα 12-32), με τίτλο «Προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος» προβλέπει μεταξύ άλλων ότι κάθε Α.Ε.Ι., ανάλογα με το μέγεθος, τις ιδιαίτερες ανάγκες, τη συχνότητα εμφάνισης παραβατικών συμπεριφορών και τη διαβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας και προστασίας του, τοποθετεί «ηλεκτρονικά και λοιπά συστήματα ασφάλειας που καλύπτουν μέρος ή το σύνολο των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων του». Συναφώς προβλέπεται ότι σε κάθε Α.Ε.Ι. λειτουργεί «Κέντρο Ελέγχου και Λήψης Σημάτων και Εικόνων» που συνδέεται με τα τεχνολογικά συστήματα ασφάλειας και επικοινωνιών του Α.Ε.Ι. Η αρμοδιότητα για τα θέματα ασφάλειας και προστασίας των Α.Ε.Ι. ανατίθεται στον Πρύτανη, ο οποίος υποστηρίζεται από αυτοτελή υπηρεσία «Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας» που στελεχώνεται από τακτικό προσωπικό του Ιδρύματος και υπάγεται απευθείας σε αυτόν. Εισηγητικό προς τα αρμόδια όργανα έργο στα θέματα αυτά ασκεί η «Επιτροπή Ασφάλειας και Προστασίας» του Α.Ε.Ι. προεδρευόμενη από τον Πρύτανη και αποτελούμενη από 4 μέλη Δ.Ε.Π. και δύο υπηρεσιακά στελέχη. Επίσης, προβλέπεται η έκδοση από τον Πρύτανη «Κανονισμού Ελεγχόμενης Πρόσβασης» για κάθε Α.Ε.Ι. όπου ορίζονται τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε αυτό, η διαδικασία ελέγχου ταυτοπροσωπίας, η διαβάθμιση του επιπέδου ελέγχου ασφάλειας σε χώρους ιδιαίτερης σημασίας και άλλα συναφή θέματα.
Ο νέος νόμος προβλέπει τη σύσταση «Ομάδων Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων» που συγκροτούνται από 1.030 ειδικούς φρουρούς. Το προσωπικό συνεργάζεται με τον Πρύτανη ή αρμόδιο Αντιπρύτανη, υπηρεσιακά υπάγεται στην Ελληνική Αστυνομία, ενώ δεν φέρει όπλα και έχει ως αποστολή την πρόληψη της τέλεσης και την αντιμετώπιση κάθε αξιόποινης πράξης εντός των χώρων των Α.Ε.Ι., την πραγματοποίηση περιπολιών και τη στελέχωση των Κέντρων Ελέγχου και Λήψης Σημάτων (μαζί με το προσωπικό των Α.Ε.Ι.).
Με άλλες διατάξεις του δεύτερου μέρους του νόμου καθορίζεται το πειθαρχικό δίκαιο των Α.Ε.Ι. και συγκεκριμένα καθιερώνονται πειθαρχικά παραπτώματα, μεταξύ των οποίων η παραβίαση του αδιάβλητου των εξετάσεων και η λογοκλοπή, η καταστροφή περιουσίας του Ιδρύματος, η παρεμπόδιση της λειτουργίας τους, η άνευ άδειας χρήση των χώρων του και η ρύπανσή του. Οι πειθαρχικές ποινές κλιμακώνονται από την έγγραφη επίπληξη έως την οριστική διαγραφή του φοιτητή, ενώ συστήνεται Πειθαρχικό Συμβούλιο Φοιτητών στο οποίο μετέχει και ένας εκπρόσωπος των φοιτητών εκλεγόμενος με ηλεκτρονική ψηφοφορία.
Το τρίτο μέρος «Ποινικές διατάξεις» περιλαμβάνει ένα άρθρο (33) που αφορά: α) στην παράνομη είσοδο και παραμονή σε χώρο δημόσιας υπηρεσίας για την οποία προβλέπεται φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή και β) στη διακοπή ή σοβαρή διατάραξη της ομαλής λειτουργίας δημόσιας υπηρεσίας που τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή. Με τις ποινές της δεύτερης περίπτωσης τιμωρείται και η παρεμπόδιση ή σοβαρή διατάραξη της λειτουργίας συλλογικού ή μονοπρόσωπου οργάνου του δημοσίου.
Το τέταρτο μέρος (άρθρα 34-53), με τίτλο «Λοιπές διατάξεις», περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη διάταξη που καθιερώνει ανώτατο χρονικό όριο σπουδών. Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις προγράμματος σπουδών οκτώ εξαμήνων, το όριο είναι ο χρόνος αυτός προσαυξημένος κατά τέσσερα εξάμηνα. Σε περίπτωση προγράμματος μεγαλύτερης διάρκειας, ο χρόνος προσαυξάνεται κατά έξι εξάμηνα. Εξαιρέσεις μπορεί να τίθενται από τον εσωτερικό κανονισμό των Α.Ε.Ι. που σχετίζονται με σοβαρούς λόγους υγείας, ενώ ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται για εργαζόμενους φοιτητές και αθλητές. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα διακοπής της φοίτησης για δύο έτη κατόπιν αίτησης του φοιτητή.
Το πέμπτο μέρος (άρθρα 54-58) περιλαμβάνει μεταβατικές και καταργούμενες διατάξεις.
Η συζήτηση στη Βουλή ήταν έντονη και κυριάρχησε η πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση για όλα τα κύρια θέματα του νομοθετήματος, δηλαδή τη βάση εισαγωγής, την καθιέρωση του θεσμού των ειδικών φρουρών στα Α.Ε.Ι., το πειθαρχικό δίκαιο των φοιτητών και την καθιέρωση ανώτατου χρονικού ορίου φοίτησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι έλαβαν τον λόγο τόσο ο πρωθυπουργός όσο και οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Η κριτική, πέραν από την ουσία των μέτρων, αφορούσε και στη συνταγματικότητά τους και το χρονικό σημείο κατάθεσης και συζήτησης του νομοσχεδίου, περίοδο δηλαδή κατά την οποία είναι κλειστά τα πανεπιστήμια λόγω κορωνοϊού.
Βαρβάρα Γεωργοπούλου
Δρ. Κοινοβουλευτικού Δικαίου και Πολιτικών Επιστημών
