Ι. Μου τέθηκε το ερώτημα ποιος εκπροσωπεί κοινοβουλευτική ομάδα σε περίπτωση κατά την οποία εκλείψει ο/η Πρόεδρός της και ειδικότερα αν όργανο προβλεπόμενο από το Καταστατικό κόμματος (Γραμματέας Κοινοβουλευτικής Ομάδας) μπορεί να αναλάβει, εν όλω ή εν μέρει, την εκπροσώπηση αυτή.
ΙΙ. Το άρθρο 65 παρ. 1 Συντ. ορίζει ότι: «H Βουλή ορίζει τον τρόπο της ελεύθερης και δημοκρατικής λειτουργίας της με Κανονισμό, που ψηφίζεται από την Ολομέλεια κατά το άρθρο 76 και δημοσιεύεται με παραγγελία του Προέδρου της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως». Ερμηνευτικά γίνεται δεκτό ότι, στο πλαίσιο των ανωτέρω διατάξεων, η Βουλή καθορίζει αυτόνομα τους κανόνες λειτουργίας της, δηλ. ότι απαγορεύεται να ρυθμίζονται, έστω και έμμεσα, με άλλες πολιτειακές πράξεις (νόμους, διατάγματα, δικαστικές αποφάσεις κ.λπ.) θέματα που ανάγονται στην εσωτερική λειτουργία της Βουλής (βλ. ενδεικτικά Δ. Τσάτσου, Συνταγματικό Δίκαιο, τομ. Α’, 4η έκδ. 1994, σ. 396). Έναντι του Κανονισμού της Βουλής αυξημένη τυπική ισχύ έχει μόνο το ίδιο το Σύνταγμα (ό.π., σ. 397-8). Εφόσον λοιπόν ούτε καν τυπικός νόμος δεν μπορεί να ρυθμίσει κατά διαφορετικό τρόπο θέμα εσωτερικής λειτουργίας της Βουής το οποίο διέπεται από τον Κανονισμό, κατά μείζονα λόγο δεν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο ούτε με διάταξη κανονιστικού κειμένου προερχόμενου από άλλη πηγή, όπως είναι το καταστατικό πολιτικού κόμματος.
ΙΙΙ. Στην προκείμενη περίπτωση, ο Κανονισμός της Βουλής προβλέπει ότι: «O Aρχηγός τoυ Kόμματoς θεωρείται και Πρόεδρoς της Koινoβoυλευτικής Oμάδας τoυ Kόμματός τoυ, αν είναι Boυλευτής» (άρθρο 16 παρ. 2), Ακόμη: «1. Oι Koινoβoυλευτικές Oμάδες εκπρoσωπoύνται από τoυς Πρoέδρoυς τoυς. 2. Oι Πρόεδρoι των Koινoβoυλευτικών Oμάδων μπoρoύν να oρίσoυν, με ενυπόγραφη δήλωσή τoυς πρoς τoν Πρόεδρo της Boυλής, έως δύo αναπληρωτές- εκπρoσώπoυς της Koινoβoυλευτικής Oμάδας, oι oπoίoι τoυς αναπληρώνoυν σε περίπτωση κωλύματoς ή απoυσίας. … 4. Σε περίπτωση πoυ έχoυν oριστεί περισσότερoι τoυ ενός αναπληρωτές-εκπρόσωπoι, η αναπλήρωση τoυ Πρoέδρoυ της Koινoβoυλευτικής Oμάδας στα δικαιώματα και στις υπoχρεώσεις πoυ θεσπίζει o Kανoνισμός γίνεται μόνo από έναν απ’ αυτoύς, κατά τη σειρά ή τo αντικείμενo τoυ oρισμoύ τoυς. 5. Aναπλήρωση των Πρoέδρων των Koινoβoυλευτικών Oμάδων από τoυς κατά την παράγραφo 2 αναπληρωτές δεν επιτρέπεται μόνo στα κατά τo άρθρo 68 πρoσωπικά ζητήματα και στα κατά τα άρθρα 124 έως 133 θέματα κoινoβoυλευτικoύ ελέγχoυ, εκτός από τις επερωτήσεις και τις επίκαιρες επερωτήσεις» (άρθρο 17 παρ. 1, 2, 4 και 5). Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι, σε περίπτωση κατά την οποία αποβιώσει ο/η Πρόεδρος Κοινοβουλευτικής Ομάδας και έως την εκλογή νέου αρχηγού του ίδιου κόμματος, αυτός/ή αναπληρώνεται από τους ορισθέντες κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους, κατά τη σειρά του ορισμού τους, αφού προδήλως πρόκειται για κατάσταση «απουσίας» του/της Προέδρου, κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 17. Τυχόν αντίθετη ή απλώς διαφορετική διάταξη του καταστατικού του αντίστοιχου κόμματος δεν μπορεί, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν παραπάνω (υπό ΙΙ) να υπερισχύσει των ανωτέρω διατάξεων του Κανονισμού. Επομένως όργανα προβλεπόμενα από το καταστατικό του οικείου κόμματος μπορούν να αναλαμβάνουν μόνο εσωτερικές λειτουργίες του κόμματος και/ή της κοινοβουλευτικής του ομάδας, χωρίς όμως εξουσία εκπροσώπησης στα θεσμικά όργανα της Βουλής.
Ο γνωμοδοτών
Χαράλαμπος Τσιλιώτης
Αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
