«Εμείς είμαστε το ανώτατο δικαστήριο ουσίας∙ εμείς όχι ως φυσικά πρόσωπα, αλλά σήμερα o συγκεκριμένος θεσμός εκπροσωπείται από εμάς και αυτή είναι η απόφασή μας»: αυτά ήταν τα λόγια της προέδρου του Πενταμελούς Εφετείου Αναστολών της 17ης Οκτωβρίου 2021, του δικαστηρίου που έκανε δεκτή κατά πλειοψηφία (3-2) την αίτηση αναστολής εκτέλεσης της ποινής των 10 ετών και 2 μηνών του καταδικασθέντος Γεωργίου Πατέλη. Παραβλέποντας ότι το Πενταμελές Εφετείο Αναστολών δεν εκδικάζει την ουσία μιας υπόθεσης, αλλά μόνο το ένδικο μέσο της αναστολής εκτέλεσης της ποινής μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης σε δεύτερο βαθμό, αξίζει να ασχοληθούμε με το τι διημείφθη εκείνη την ημέρα στη δικαστική αίθουσα.
Αρχικά, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αν μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου αυτού δεν παρευρίσκονταν οι δημοσιογράφοι Γεράσιμος Λιόντος, (εφημερίδα ΚΟΝΤΡΑ & eksegersi.gr) και Γιώτα Τέσση (Εφημερίδα των Συντακτών), όχι μόνο δεν θα μαθαίναμε τι ειπώθηκε εκείνη την ημέρα, αλλά δεν θα γνωρίζαμε καν ότι έγινε δεκτή η αίτηση του πυρηνάρχη της Νίκαιας Γεωργίου Πατέλη, ο οποίος πλέον θα είναι ελεύθερος μέχρι την εκδίκαση της έφεσης. Ενδεχομένως, αυτό να ήταν προτιμότερο για κάποιους∙ για τους υπόλοιπους από εμάς όμως η παρουσία και το ρεπορτάζ των δύο δημοσιογράφων επιβεβαίωσε τη ρήση «η δημοσιότητα είναι η ψυχή της δικαιοσύνης». Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι απολύτως απαραίτητο να διασφαλίζεται πάντα και με τους καλύτερους δυνατούς όρους η δημοσιότητα της δίκης, αρχή η οποία προβλέπεται ρητά από το Σύνταγμα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Ο Γιώργος Πατέλης καταδικάστηκε βάσει της 2425/2020 Απόφασης του Α’ Τριμελούς Εφετείου Αθηνών την 7η-10-2020 για απλή συνέργεια στην ανθρωποκτονία από πρόθεση του Παύλου Φύσσα, για ένταξη στην εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής και για οπλοκατοχή. Δεν καταδικάστηκε για ένα μόνο αδίκημα. Ήταν ο πυρηνάρχης της Τοπικής οργάνωσης της Νίκαιας. Ήταν έμμισθος υπάλληλος στα κεντρικά γραφεία της Χρυσής Αυγής. Ήταν αυτός ο οποίος το βράδυ της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα, κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον ανώτερό του Ιωάννη Λαγό, έστειλε το μήνυμα για να συγκεντρωθούν τα μέλη του τάγματος εφόδου έξω από τα γραφεία της Νίκαιας για να κατευθυνθούν έξω από την καφετέρια, όπου βρισκόταν ο Παύλος Φύσσας. Ήταν αυτός που έγινε γνωστός ως ο «ό,τι κινείται σφάζεται»· λόγια δικά του σε ένα από τα πιο γλαφυρά βίντεο της δικογραφίας που αποτύπωσαν τον οργανωμένο και ιεραρχημένο τρόπο δράσης της εγκληματικής οργάνωσης. Όλα αυτά και βεβαίως πολλά περισσότερα ήταν τα στοιχεία που είχε υπόψη του το πρωτοβάθμιο δικαστήριο όταν στις 22 Οκτωβρίου 2020 απέρριψε το αίτημα για αναστολή εκτέλεσης της ποινής του μέχρι το εφετείο. Η απόφαση περί απόρριψης του αιτήματος στηριζόταν στο σύνολο της αποδεικτικής διαδικασίας των 5,5 ετών αλλά και στην εν γένει κρίση που είχε διαμορφώσει το δικαστήριο για τον κατηγορούμενο από την απολογία του και την εν γένει παρουσία του όλα αυτά τα χρόνια.
Αντίθετα, το Πενταμελές Εφετείο Αναστολών, εκ του ρόλου του, ούτε εικόνα έχει για τον κατηγορούμενο, ούτε τη δικογραφία έχει υπόψη του, ούτε έχει το δικαίωμα ή την υποχρέωση να ερευνήσει τη δικογραφία. Είναι μια διαδικασία όπου παρίσταται μόνο ο/η συνήγορος του κατηγορούμενου και προσκομίζει έγγραφα, μπορεί να εξετάσει μάρτυρα, ενώ η όλη αποδεικτική διαδικασία κρατάει περί τα 15-20 λεπτά. Το μόνο που είχε στα χέρια του το συγκεκριμένο δικαστήριο ήταν ένα απόσπασμα απόφασης, σύμφωνα με το οποίο ο συγκεκριμένος κατηγορούμενος καταδικάστηκε για συγκεκριμένα αδικήματα σε συγκεκριμένη ποινή. Το Πενταμελές Εφετείο Αναστολών έχει μεν το κυριαρχικό δικαίωμα να «ανατρέψει» την απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου και να κάνει δεκτό το αίτημα αναστολής, ωστόσο είναι εξαιρετικά σπάνιο να γίνεται δεκτό αυτό το αίτημα όταν δεν έχει καθαρογραφεί η πρωτοβάθμια απόφαση. Η πρωτοβάθμια απόφαση όταν καθαρογραφεί θα εμπεριέχει και το σκεπτικό βάσει του οποίου απορρίφθηκε αυτό το αίτημα. Ελάχιστοι δικηγόροι αποτολμούν την κατάθεση αίτησης αναστολής εκτέλεσης της ποινής, χωρίς να έχει καθαρογραφεί η πρωτόδικη απόφαση καθότι οι πιθανότητες ευδοκίμησης είναι ελάχιστες με τη συνήθη αιτιολογία εκ μέρους των δικαστών να συνοψίζεται στο εξής : «πώς να δικαιολογηθεί η εναντίωση στο σκεπτικό του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου που δίκασε κατ’ ουσίαν την υπόθεση, όταν δεν υπάρχει το σκεπτικό αυτό;» Η αιτιολογία μιας τέτοιας απόφασης θα πάσχει, καθώς δεν θα έχει λάβει υπόψη της την αιτιολογία της πρωτοβάθμιας απόφασης ιδίως όσον αφορά το σκέλος του εάν ο καταδικασθείς είναι επικίνδυνος για την τέλεση νέων πράξεων, καθώς δεν έχει απολύτως καμία εικόνα για τον ίδιο τον κατηγορούμενο και για τις συνθήκες τέλεσης των αδικημάτων.
Και εδώ, αξίζει να ασχοληθούμε με τα όσα ακούστηκαν κατά την πρόταση του κ. εισαγγελέα της έδρας ο οποίος ουσιαστικά εξέφρασε εμμέσως κρίση για την ουσία της υπόθεσης «εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή»∙ χωρίς να έχει γνώση της δικογραφίας, επαναλαμβάνω. «Έχω την αίσθηση ότι δεν υπάρχει σοβαρά μεγάλη πιθανότητα τέλεσης νέας πράξης, καθώς το συγκεκριμένο αδίκημα {ενν. η ανθρωποκτονία από πρόθεση του Παύλου Φύσσα} τελέστηκε για συγκεκριμένους λόγους, ενόψει συγκεκριμένων συνθηκών». Είναι απορίας άξιο τι εννοούσε. Ποιοι ήταν οι λόγοι για τους οποίους τελέστηκε η δολοφονία του Παύλου Φύσσα και ποιες οι συνθήκες κατά την άποψη του κ. εισαγγελέα; Ποια είναι η πηγή της γνώσης των λόγων και των συνθηκών της δολοφονίας; Γιατί η δικογραφία σίγουρα δεν ήταν. Πού ακριβώς θεμελιώνεται αυτή η κρίση του; Σε ποια στοιχεία; Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που απέρριψε το αίτημα αναστολής για τον Πατέλη θεμελίωσε την αντίθετη κρίση του στα 5,5 χρόνια αποδεικτικής διαδικασίας.
Αν στα παραπάνω σημειώσουμε και την έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στην πρόταση του κ. εισαγγελέα στο βαρύτατο αδίκημα της ένταξης σε εγκληματική οργάνωση – μιας εγκληματικής οργάνωσης Ελλήνων ναζιστών που είχε ενδυθεί το μανδύα του πολιτικού κόμματος – αυτό που διαφαίνεται είναι η άποψη ότι η δολοφονία του Παύλου Φύσσα ήταν μια κακιά στιγμή, ότι δεν ήταν οργανωμένη επίθεση. Έγινε, αρά δεν μπορεί να ξαναγίνει. Έτυχε. Ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Δεν υπάρχει εγκληματική οργάνωση. Αυτό είναι το πνεύμα της εισαγγελικής πρότασης και αυτό βέβαια δεν μπορεί παρά να μας θυμίσει την πρόταση της εισαγγελέως της έδρας του δικαστηρίου Αδαμαντίας Οικονόμου. Προφανώς, δεν πίστευε κανείς ότι ήταν μόνη της.
Κάθε δικαστικός και εισαγγελικός λειτουργός έχει το δικαίωμα να εκφέρει την κρίση του ελεύθερα. Όταν όμως η κρίση αυτή δεν βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία αλλά σε περιρρέουσα αίσθηση, έχουμε και εμείς το δικαίωμα, αν μη τι άλλο, να το επισημάνουμε.
Την εισαγγελική πρόταση υιοθέτησε και η πλειοψηφία του δικαστηρίου με τρεις ψήφους υπέρ και δύο κατά, απόφαση η οποία συνοδεύτηκε από τη διακήρυξη της πρόεδρου ότι είναι το ανώτατο δικαστήριο ουσίας.
Ως νομικοί έχουμε την υποχρέωση να το επισημαίνουμε όταν η Δικαιοσύνη λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ξέρουμε ότι σε άλλες περιπτώσεις η Δικαιοσύνη κινείται συστηματικά στα όρια της νομιμότητας στο πλαίσιο της αρνητικής διάκρισης σε βάρος του κατηγορουμένου και όχι της θετικής, όπως εν προκειμένω. Η απόφαση αυτή συνεπώς δίνει ένα μήνυμα ανοχής της ναζιστικής βίας εκ μέρους των θεσμών.
Ως πολίτες αυτής της χώρας έχουμε χρέος να θυμόμαστε και να μην επιστρέψουμε στις εποχές προ του 2013.
Δεν υπάρχει λόγος να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Είναι προφανές ότι η θεσμική ασυλία την οποία απολάμβανε η Χρυσή Αυγή μέχρι το 2013 δεν εξαϋλώθηκε σε μια στιγμή. Είναι εξίσου προφανές ότι υπάρχει ένα κομμάτι των δικαιοδοτικών μηχανισμών που, παρά την πρωτοβάθμια καταδικαστική απόφαση – αποτέλεσμα μίας ακροαματικής διαδικασίας από την οποία οι ίδιοι συνήγοροι υπεράσπισης δεν είχαν κανένα παράπονο, όπως είχαν δηλώσει ρητά στις αγορεύσεις τους – δεν αποδέχεται την απόφαση και την αμφισβητεί ευθέως.
Η κίνηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, κ. Βασιλείου Πλιώτα να ζητήσει άμεσα την απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Αναστολών για να την μελετήσει είχε ως αποτέλεσμα την άσκηση τελικά αίτησης αναίρεσης από τον αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Χαράλαμπο Μωϋσίδη. Αν γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση αναίρεσης αυτό σημαίνει ότι η υπόθεση θα επιστρέψει εκ νέου στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών για να κριθεί το αίτημα του κατηγορουμένου από μηδενική βάση και από διαφορετική σύνθεση δικαστών. Θα αναμένουμε με ενδιαφέρον την εξέλιξη αυτής της υπόθεσης.
Εν τω μεταξύ πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η μεγαλύτερη μάχη θα είναι αυτή της υπεράσπισης της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης στο κατ’ έφεση δικαστήριο· εκεί θα κριθεί τελεσίδικα η υπόθεση της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή και για αυτή τη δικαστική μάχη θα πρέπει να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε.
Χρύσα Παπαδοπούλου
Συνήγορος οικογένειας Π. Φύσσα
