Ο Πέτρος Παραράς δεν υπήρξε μόνον ανώτατος δικαστικός λειτουργός (διατελέσας και αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας) και καθηγητής δημοσίου δικαίου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Ήταν και είναι ένας ακάματος «εργάτης» της νομικής επιστήμης, όπως προκύπτει και από την επιμέλεια του εξαιρετικού περιοδικού «Δικαιώματα του Ανθρώπου», το οποίο κυκλοφορεί ανελλιπώς από το 1999.
Ο συγγραφέας μάς χάρισε ένα ακόμη, ιδιαίτερο αυτή τη φορά, βιβλίο. Πρόκειται για μια συλλογή θέσεων και κειμένων του που φέρει τον τίτλο «Ανάλεκτα» και τον υπότιτλο «Παρεμβάσεις στη νομική και πολιτική θεωρία». Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη: Στο πρώτο μέρος παρατίθενται θέσεις του συγγραφέα, οι οποίες συνέβαλαν στη διαμόρφωση της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στη συμβολή του Πέτρου Παραρά στην καθιέρωση της αρχής του πολεοδομικού κεκτημένου, που αποτέλεσε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της νομολογίας του Δικαστηρίου. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, αναπαράγονται κείμενα του συγγραφέα σε εφημερίδες και περιοδικά, τα οποία αναφέρονται σε διάφορα νομικοπολιτικά ζητήματα, δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά και καλύπτουν μια ευρύτατη χρονικά περίοδο (1989-2020). Το τμήμα αυτό του βιβλίου αποδεικνύει ότι ο Πέτρος Παραράς ουδέποτε υπήρξε ένας «στεγνός» νομικός και ενδιαφερόταν πάντοτε για τα σημαντικά θέματα δημοσίου διαλόγου. Το τρίτο μέρος έχει περισσότερο προσωπικό χαρακτήρα και φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Οδοδείκτες νομικής αυτοβιογραφίας». Εκεί περιγράφονται και σχολιάζονται σημαντικές στιγμές από την πανεπιστημιακή, δικαστική και εν γένει επιστημονική του σταδιοδρομία. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, το οποίο πλουτίζει τις νομικές και ευρύτερες γνώσεις του αναγνώστη και γεννά γόνιμους προβληματισμούς για μια σειρά από θέματα. Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ακόμη με έκπληξη, το πώς ορισμένες παλαιότερες συμβολές, ακόμη και από περασμένες δεκαετίες, παραμένουν επίκαιρες ακόμα και σήμερα.
Παρότι τα κείμενα που περιέχονται στο βιβλίο είναι δεκάδες και προφανώς δεν είναι δυνατή η αναφορά έστω και σε κάποια εξ αυτών, ας επιτραπεί μια εξαίρεση για ένα από τα πιο πρωτότυπα εξ αυτών. Πρόκειται για το κείμενο με τον τίτλο «Η συνταγματική αρχή της ειλικρίνειας». Όπως αναφέρει ο Πέτρος Παραράς, η «ψήφος είναι ανόθευτη, και όταν αυτή διαμορφώνεται, ως βούληση, βάσει αυτών που ο διεκδικών την ψήφο υποσχέθηκε και προφανώς δεσμεύεται ότι θα τηρήσει. Αν αυτός δεν είναι διόλου ειλικρινής, ενόψει της αμέσως μεταγενέστερης συμπεριφοράς του, τότε έχει υφαρπάξει την ψήφο, οπότε αυτή είναι προϊόν ανειλικρινούς συμπεριφοράς του πολιτικού και ως τέτοια είναι προϊόν νοθείας. Ψήφος σημαίνει ότι εγκρίνω το πρόγραμμα που η Κυβέρνηση υποσχέθηκε προεκλογικώς ότι θα τηρήσει μετεκλογικώς. Επίσης, η ειλικρίνεια, ως πολιτική δέσμευση, απορρέει και από τη συγγενή συνταγματική αρχή της διαφάνειας που καθιερώνει την πρόσβαση σε ενέργειες και στοιχεία τα οποία προϋποτίθεται ότι είναι αληθή. Η απόκρυψη ή η παροχή ανακριβών στοιχείων παραβιάζει την ως άνω αρχή» (σελ. 242). Ο Πέτρος Παραράς, με τις αναφορές του αυτές, καταφέρνει κάτι που χαρακτηρίζει το σύνολο του επιστημονικού του έργου: Συνδέει με έναν πολύ εύστοχο τρόπο την πολιτική πραγματικότητα με τη συνταγματική θεωρία, αποδεικνύοντας ότι το νομικό δόγμα πρέπει να προσανατολίζεται και να νοηματοδοτείται από την πράξη.
Μια καταληκτική παρατήρηση: Τα κείμενα του Πέτρου Παραρά είναι γραμμένα με απλότητα και σαφήνεια. Και είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κάποιος με τις ειδικότερες θέσεις του, δίνουν αφορμή για προβληματισμό και γόνιμο επιστημονικό διάλογο. Και αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό.
Σπύρος Βλαχόπουλος
Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
