Η έκφραση «Συνταγματικό Τόξο» δεν αποτελεί νομική έννοια, έχει όμως πολιτικό περιεχόμενο και ευρεία δημοσιογραφική χρήση. Αποδίδεται στον πρώην Αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελο Βενιζέλο και αντικατοπτρίζει την προσπάθεια να αποδοθεί ένα πολύ πρόσφατο φαινόμενο της ελληνικής πολιτικής σκηνής, που συνδέεται στενά με την «εποχή της κρίσης»: την ύπαρξη εντός του Κοινοβουλίου και εντός της κοινωνίας πολιτικών δυνάμεων που δρουν εκτός πλαισίου αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας.
Εντός «συνταγματικού τόξου» νοείται ότι κινούνται όλες εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις, από το αριστερό ως το δεξιό άκρο του κομματικού φάσματος, με ή χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, οι οποίες αποδέχονται έμπρακτα τους κανόνες λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος και δεν καταφεύγουν σε λόγο ή πράξεις συντήρησης της βίας και μετατροπής της πολιτικής και κοινωνικής διαπάλης σε σύγκρουση με αθέμιτα μέσα.
Ελληνικά Κόμματα εκτός Συνταγματικού Τόξου
Η Χρυσή Αυγή
Στις δυνάμεις εκτός «συνταγματικού τόξου» συγκαταλέγονται εγγενώς όσα κόμματα, παρατάξεις, ομάδες και άτομα έχουν ως σκοπό ύπαρξης την παραγωγή βίας και τη βίαιη ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος ή θεσμών του. Από κινήματα με πλατύτερη επιρροή και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση εκτός «συνταγματικού τόξου» θεωρείται η Χρυσή Αυγή, λόγω του ανοιχτά εθνικιστικού και ρατσιστικού πολιτικού της λόγου, της παραστρατιωτικού τύπου οργάνωσής της και της αποδεδειγμένης συμμετοχής στελεχών της σε εκδηλώσεις στρεφόμενες άμεσα ή έμμεσα κατά της Δημοκρατίας.
Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι το Σεπτέμβριο του 2013 από μέλος της Χρυσής Αυγής και η ακόμα ανολοκλήρωτη δίκη κατά της ηγεσίας και σωρείας στελεχών της Χρυσής Αυγής για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης αποτελούν τις πιο προβεβλημένες τέτοιες εκδηλώσεις. Η τοποθέτηση της Χρυσής Αυγής εκτός «συνταγματικού τόξου» γίνεται δεκτή από όλους, πλην ίσως των στελεχών και των οπαδών του συγκεκριμένου κόμματος, αν και δεν είναι διόλου βέβαιο ότι αυτά τα στελέχη και οπαδοί ενδιαφέρονται να συμπεριληφθούν στις δυνάμεις της συνταγματικής νομιμότητας ή αν, αντιθέτως, αντλούν το λόγο ύπαρξης και τη νομιμοποίηση τους από την «εξω-συνταγματικότητα» τους . Με άλλα λόγια, μέρος του ελληνικού λαού τους στέλνει στο Κοινοβούλιο ακριβώς για αυτόν το λόγο, για το γεγονός, δηλαδή, ότι είναι «εκτός συνταγματικού τόξου».
Το ΚΚΕ
Πιο προβληματική είναι η συμπερίληψη στην ίδια κατηγορία, έστω και για εντελώς διαφορετικούς λόγους, του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ). Παρότι το κόμμα αυτό έχει αποκηρύξει τη βία και δρα με νομιμοφροσύνη και αυτοσυγκράτηση τόσο εντός Κοινοβουλίου όσο και στις κοινωνικές εκδηλώσεις του, είναι, από την άλλη, αλήθεια ότι χαρακτηρίζει τη Δημοκρατία όπως λειτουργεί στην Ελλάδα ως «αστική Δημοκρατία», την οποία δεν αποδέχεται και σκοπό έχει, μέσω της δύναμης που θα του δώσει ο λαός, να την αντικαταστήσει με ένα άλλο σύστημα.
Γεγονός είναι επίσης ότι το ΚΚΕ συχνά απέχει από κοινοβουλευτικές διαδικασίες και ιδίως, ψηφοφορίες, χωρίς τις οποίες δεν θα μπορούσε να λειτουργήσουν συνταγματικοί θεσμοί, ενώ και η ίδια η ηγεσία και τα στελέχη του διαχωρίζουν τους εαυτούς και το κόμμα τους από τα λοιπά κόμματα του «συνταγματικού τόξου». Ορθότερο θα ήταν πάντως, το ΚΚΕ να θεωρηθεί ένα «συστημικά αντι-συστημικό κόμμα», που επιθυμεί και δρα για μια «άλλη Δημοκρατία», ριζικά διαφορετική, αλλά που κινείται εντός συνταγματικού πλαισίου. Διαφορετικής έντασης φαινόμενο, που δεν θα πρέπει να συγχέεται, είναι η τοποθέτηση κάποιων πολιτικών δυνάμεων ή μεμονωμένων ενεργειών τους, στην εξουσία ή στην αντιπολίτευση, εκτός Κράτους Δικαίου. Το Κράτος Δικαίου αποτελεί συνταγματική αρχή, ωστόσο μεμονωμένες, έστω και επαναλαμβανόμενες, όχι όμως εκ συστήματος ή ιδεολογίας, παραβιάσεις του δεν αρκούν για τη θέση εκτός «συνταγματικού τόξου».
Κώστας Μποτόπουλος
Συνταγματολόγος
