Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, με αντιμαχόμενους κολοσσούς, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία, ακόμα και η Γερμανία δεν θα μπορούσε να σταθεί μόνη της απέναντί τους. Αν η ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι αναγκαία για το πλέον ισχυρό κράτος της Ευρώπης, κατά μείζονα λόγο αυτό αληθεύει για τα μικρότερα κράτη, όπως η Ελλάδα.
Υπάρχουν, ωστόσο, και άλλοι σημαντικοί λόγοι που καθιστούν την ευρωπαϊκή ενοποίηση και την πρόοδό της υπαρξιακή ανάγκη για τις μικρότερες χώρες και ιδίως για την Ελλάδα, που βρίσκεται επιπλέον σε μια κρίσιμη και ασταθή γεωγραφική περιοχή δίπλα στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης:
- Ο κοινοτικός προϋπολογισμός αποτελεί εργαλείο αναδιανομής 130 περίπου δις ευρώ ετησίως. Ο μηχανισμός των επιδοτήσεων, ιδίως του περιφερειακού και του κοινωνικού ταμείου, οδηγούν σημαντικά ποσά (20 περίπου δις κάθε πενταετία) στην Ελλάδα, πράγμα το οποίο – ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης – συνιστά τον μοναδικό ίσως πόρο του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Η Ελλάδα αποτελεί και θα αποτελεί καθαρό λήπτη κοινοτικών χρημάτων και έχει κάθε λόγο να ταχθεί σήμερα υπέρ της αύξησης του προϋπολογισμού και της πρόσθετης δημιουργίας χωριστού προϋπολογισμού για τις χώρες του ευρώ.
- Και πέραν όμως αυτού, η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον από την ενίσχυση της «αρχιτεκτονικής» του ευρώ. Ας σκεφτούμε καταρχήν τι είναι σημαντικότερο: Να διαχειριζόμαστε κυρίαρχα ένα αδύναμο νόμισμα υποκείμενο σε υποτιμήσεις ή να συνδιαχειριζόμαστε, έστω και με περιορισμένη δυνατότητα, ένα ισχυρό νόμισμα που εγγυάται την ασφάλεια των εμπορικών συναλλαγών και των εισοδημάτων;
- Ας μη μιλήσουμε για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που εξελίσσεται σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, και το οποίο μας έσωσε όταν κινδυνεύσαμε με άτακτη χρεοκοπία (άσχετο αν πολλοί δεν το κατανοούν ακόμα).
- Έχουμε, επίσης, συμφέρον να αποδεχθούμε την εγγραφή στο Σύνταγμα του λεγόμενου χρυσού κανόνα, της υποχρέωσης, δηλαδή, κατάθεσης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, πράγμα που μπορεί να εγγυηθεί την δημοσιονομική πειθαρχία. Και αυτό γιατί μόνο η δημοσιονομική πειθαρχία και η μη δημιουργία ελλειμμάτων μπορεί να πείσει τη Γερμανία να δεχθεί προοπτικά την αμοιβαιοποίηση του δημόσιου χρέους και την έκδοση ευρωομολόγου, που θα επαναφέρει την ισότητα στα επιτόκια δανεισμού και θα αποτελέσει τη μόνη λύση στο τεράστιο ζήτημα του χάσματος ανταγωνιστικότητας από το οποίο πάσχει η εθνική οικονομία.
Το ενδεχόμενο κοινής αμυντικής πολιτικής και η συνδιαχειριζόμενη εθνική κυριαρχία
- Αλλά πέραν των οικονομικών επιχειρημάτων, δεν θα έπρεπε η Ελλάδα να υποστηρίξει φανατικά τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού και την επεξεργασία κοινής αμυντικής πολιτικής; Με τις στρατιωτικές δαπάνες που αποδυναμώνουν δραματικά τις αναπτυξιακές δυνατότητες του προϋπολογισμού μας και με την παρουσία ενοχλητικών γειτόνων στα ανατολικά σύνορά μας, η επέκταση της ενοποίησης και σε ζητήματα άμυνας και ασφάλειας μόνο πλεονεκτήματα μπορεί να σηματοδοτήσει για την χώρα μας.
- Και γενικότερα, ποια μπορεί να είναι μια αποτελεσματική άσκηση της εθνικής κυριαρχίας στο σημερινό κόσμο; Η απόλυτη και μονήρης εθνική κυριαρχία, ή η επιμερισμένη και συνδιαχειριζόμενη μαζί με άλλες χώρες στο πλαίσιο συνθηκών και συμφωνιών που εγγυώνται την αλληλοβοήθεια και την αλληλεγγύη μεταξύ εταίρων; Άραγε θα μπορούσε η Ελλάδα να υπερασπιστεί τα μείζονα εθνικά της συμφέροντα εκτός του ευρωατλαντικού πλαισίου; Όντας εκτεθειμένη και μόνη στην ευαίσθητη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης; Προφανώς όχι.
Το αποδεικνύει, μεταξύ άλλων, και το παράδειγμα της Κύπρου, η οποία, παρά την ανύπαρκτη στρατιωτική της ισχύ, καταφέρνει να ορθώσει ανάστημα απέναντι στην τουρκική επιβουλή μόνο με την σύμπηξη στρατηγικών συμμαχιών και την ευρωπαϊκή της ασπίδα. Το αποδεικνύει και το Brexit, που έχει δημιουργήσει ήδη τεράστια προβλήματα στην κραταιά Μεγάλη Βρετανία και αναμένεται να δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερα, εάν δεν βρεθεί κάποιος τρόπος να φθάσει σε κάποια συμφωνία με την Ε.Ε.
Η δημιουργία Ομοσπονδίας ως μείζων πολιτική απόφαση
Συμπερασματικά, η εθελούσια σύμπραξη για τη δημιουργία ένωσης ανεξαρτήτων κρατών με στόχο την ολοένα και στενότερη σύνδεση μεταξύ τους και απώτερο σκοπό τη δημιουργία ομοσπονδίας με κεντρική εξουσία λήψης των αποφάσεων είναι μείζων πολιτική απόφαση, η οποία δεν πρέπει να τίθεται σε αμφισβήτηση. Η προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) πρέπει να είναι οριστική και ανεπίστρεπτη.
Ο Λίνκολν έκανε πόλεμο για να διατηρήσει ενωμένη την αμερικανική ομοσπονδία, ώστε να προκύψουν σταδιακά οι ισχυρές Ηνωμένες Πολιτείες. Αντίθετα, η Ευρώπη ενέγραψε στο καταστατικό της κείμενο τη δυνατότητα όλων των μελών να αποχωρούν όποτε το αποφασίσουν. Αυτό όμως δεν είναι απόδειξη Δημοκρατικότητας, αλλά ομολογία αδυναμίας. Αν θέλουμε πραγματικά να φθάσουμε σε ισχυρή Ε.Ε., οφείλουμε να διαγράψουμε από τις Συνθήκες το άρθρο 50.
Ξενοφών Γιαταγάνας
Διευθυντής Ερευνών του Ελληνικού Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών και Ερευνών
Δικηγόρος
