Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Πρώτον, για λόγους σκοπιμότητας και δεύτερον για λόγους αρχής.
Λόγοι Σκοπιμότητας
Οι λόγοι σκοπιμότητας μας αφορούν όλους. Η δικαστική πλάνη είναι κάτι το αναπόφευκτο. Κάθε λίγο μαθαίνουμε για κάποιον που έμεινε στη φυλακή επί δεκαετίες, μέχρις ότου, από ένα τεστ DNA, αποδείχθηκε η αθωότητά του. Υπάρχει τόσο επιτακτική ανάγκη που μπορεί να μας εξαναγκάσει να αποδεχθούμε ότι στις 1000 θανατικές ποινές που θα επιβληθούν και θα εκτελεστούν θα υπάρξει έστω και ένας αθώος; Ένας αθώος που μπορεί κάλλιστα να είναι κάποιος από εμάς.
Και έπειτα, εάν προβλεφθεί ξανά η δυνατότητα επιλογής της ποινής του θανάτου, πού θα σταματήσει αυτό; Στους δράστες θανατηφόρων εγκλημάτων, θα πει κανείς. Ωραία, αλλά ποιός θα κρίνει πότε; Από δικαστήριο σε δικαστήριο η εφαρμογή του μέτρου θα εμφανίζει τεράστιες αποκλίσεις, άρα αδικίες. Αλλά και ποιος μας λέει ότι εάν ανοίξει η πόρτα πρώτα για τους δράστες θανατηφόρων εγκλημάτων, δεν θα επεκταθεί στη συνέχεια – όταν θα βρεθεί η κατάλληλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία ή ύστερα από μια «στιγμιαία» πίεση της κοινής γνώμης – και σε άλλα εγκλήματα (λ.χ. στους καταχραστές του δημόσιου χρήματος, όπως πληροφορούμαστε ότι συμβαίνει σήμερα στην Κίνα);
Λόγοι Αρχής
Οι λόγοι αρχής είναι σημαντικότεροι. Είναι αυτοί που εξηγούν γιατί στην Ευρώπη δεν επιτρέπεται η επιβολή όχι μόνον της θανατικής ποινής, αλλά και της ισόβιας κάθειρξης που θα εκτελεσθεί υποχρεωτικά μέχρι το θάνατο του καταδίκου.
Η απάντηση είναι ότι στην Ευρώπη το αξιακό μας φορτίο, από τη χριστιανική και την ανθρωπιστική μας παράδοση, μας επιβάλλει να θεωρήσουμε ότι κάθε άνθρωπος είναι μια αξία και ότι μέσα του κάθε άνθρωπος, που έχει τη δύναμη της λογικής και την αίσθηση της κοινωνίας, μπορεί να βελτιωθεί και πρέπει να του δοθεί η δυνατότητα να βελτιωθεί, εάν το θέλει, έστω κι αν έχει καταδικασθεί για το χειρότερο έγκλημα.
Το να επιβληθεί η ποινή του θανάτου σε άτομα που δεν έχουν τη χρήση της λογικής και την αίσθηση της κοινωνίας, δηλαδή σε όσους πάσχουν από νοητικές ή ψυχικές διαταραχές, θα ήταν το άκρον άωτον της αδικίας. Γιατί αυτοί δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσουν με τον κόσμο μας και η ποινή σε βάρος τους δεν θα ήταν ποινή, τιμωρία, αλλά εξόντωση.
Στην Ευρώπη, σεβόμαστε την αξία του ανθρώπου και πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί, έχει το απόθεμα και τη δύναμη να το κάνει. Γι’ αυτό δεν θεωρούμε ότι υπάρχουν οριακά χαμένες περιπτώσεις, αλλά ελπίζουμε ότι ο άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί.
Ιωάννης Σαρμάς
Αντιπρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου.
