Κατά τα πρώτα χρόνια ανάπτυξης του Διαδικτύου, οι ενθουσιώδεις υποστηρικτές του πίστευαν ότι διαθέτει, περίπου από τη φύση του, την τάση να καθίσταται χώρος ελευθερίας και Δημοκρατίας. Αυτό σήμαινε ότι οι Κυβερνήσεις και οι νόμοι της κοινής «εδαφικής» Δημοκρατίας δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να το αγγίξουν.[1]
Πράγματι, το Διαδίκτυο υπήρξε εξαρχής «γεννήτρια» πολλών και διαφορετικών μέσων διακίνησης ιδεών και πληροφοριών, από τις οποίες «θρέφεται» η δημοκρατία. Στη συνέχεια, ωστόσο, μετά την ανάπτυξη των social media και ιδίως μετά τη διασύνδεσή τους με το κινητό μας τηλέφωνο, το διαδίκτυο μετέβαλε ανεπαίσθητα, αλλά ριζικά, όλες τις πτυχές του βίου μας (ιδιωτικού, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού). Οι περισσότερες και κυρίαρχες σήμερα χρήσεις του διαδικτύου δεν έχουν καμία σχέση με τις πρωταρχικές βλέψεις της κυβερνο-αναρχικής Δημοκρατίας.
Δικαιώνεται μάλιστα, ο συνταγματολόγος Cass R. Sunstein, ο οποίος στο βιβλίο του Republic.com (2001) προδιάγραψε μια δυστοπία, στην οποία η ελεύθερη διακίνηση πληροφοριών δεν θα έχει τίποτα πια να προσφέρει στη Δημοκρατία.[2] Αυτό, επειδή στο Διαδίκτυο αναπτύσσονται και στη συνέχεια επικρατούν Μέσα, χρήσεις και συνήθειες που συρρικνώνουν την πιθανότητα έκθεσής μας σε διαφορετικές απόψεις, στάσεις, τρόπους ζωής, αντιλήψεις, προοπτικές κ.λ.π. Περιχαρακωνόμαστε, λοιπόν, στον μικρόκοσμο των ομοϊδεατών μας.
Η ανάπτυξη των social media και των ιστολογίων (blogs) και η διείσδυση των ισχυρών ΜΜΕ στο Διαδίκτυο, αντί να αντιστρέψουν τη διάσπαση της δημοκρατικής επικοινωνίας σε περιχαρακωμένες και ναρκισσευόμενες ατομικότητες, την εντατικοποίησαν ακόμη περισσότερο. Σκεφτείτε απλώς τι κάνουμε καθημερινά, όταν «ρίχνουμε μια ματιά» στις ειδήσεις της ημέρας, καθώς και σε αυτά που έγραψαν οι «φίλοι» μας στα social media.
Ποιους ακριβώς ενημερωτικούς ιστότοπους επισκεπτόμαστε και πόσο συχνά μεταβάλλουμε τις «αγαπημένες» προτιμήσεις μας εν προκειμένω; Πόσο συχνά αφήνουμε ασχολίαστες τις μικρές πολιτικές υπερβολές των «φίλων» μας, προκειμένου να μη δημιουργήσουμε αχρείαστη διαδικτυακή ένταση ή δυσφορία στον κύκλο των προσώπων που θα δουν τις αναρτήσεις μας; Ως γνωστόν, οι μικρές δόσεις δεν έβλαψαν κανέναν. Και ο χρόνος που διαθέτουμε είναι πολύτιμος. Έτσι, χρειάζεται να χαλαρώνουμε που και που. Το θέμα είναι πού ακριβώς.
Στην εποχή της κυριαρχίας των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης ας σκεφτούμε πόσο πιο πεισματικές έχουν πλέον καταστεί οι κομματικές προτιμήσεις μας και πόσο έχει συμβάλει η χρήση του διαδικτύου σε αυτό. Σε ποιους μικρούς, αλλά και σε ποιους κομβικούς πολιτικούς διχασμούς έχουν οδηγήσει τα πράγματα, προ πολλού, οι μικρές δόσεις των καθημερινών συνηθειών μας. Και πόσο μπορούμε ν’ αντισταθούμε πλέον σε αυτές τις συνήθειες. Στην πραγματικότητα, πολύ λίγο.
Συνήθως δεν τολμάμε καν να παραδεχτούμε τίποτα από τα παραπάνω κι ας τα γνωρίζουμε κατά βάθος. Η υπαρξιακή αυτή τάση έχει σημαντικές επιπτώσεις στη Δημοκρατία. Για να μην κινδυνεύσει κάποτε στο μέλλον η ύπαρξή της, ίσως χρειάζεται να αλλάξουμε όλοι λίγο τις καθημερινές συνήθειες μας. Αυτές που καθορίζουν την πολιτική πραγματικότητα μέσα μας και γύρω μας.
Σημειώσεις:
[1] Διαβάστε λ.χ. την περίφημη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Διαδικτύου του John Perry Barlow της 8ης Φεβρουαρίου 1996 στον εξής υπερσύνδεσμο: https://www.eff.org/cyberspace-independence
[2] Μπορείτε να εντοπίσετε μία πολύ κριτική παρουσίαση αυτού του βιβλίου, η οποία διαψεύστηκε από τα πράγματα στον εξής υπερσύνδεσμο: http://jolt.law.harvard.edu/articles/pdf/v14/14HarvJLTech753.pdf
Κώστας Ν. Στρατηλάτης
Αναπληρωτής Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας της Κύπρου
