Το στρατιωτικό καθεστώς, υπό τον συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, επεβλήθη και διατηρήθηκε στην εξουσία με τη βία. Ανέστειλε τις διατάξεις για τα θεμελιώδη δικαιώματα καθώς και τις διατάξεις για τις κοινοβουλευτικές εκλογές και τη λειτουργία της Βουλής. Καταπάτησε κάθε έννοια ελευθερίας, προέβη σε διώξεις και εκτοπίσεις, βασανισμούς κ.λ.π. Η αντίδραση ευρωπαϊκών κρατών, η οποία εκδηλώθηκε με την παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, είχε ως κατάληξη την αποχώρηση της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την εκ μέρους της καταγγελία της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Ο Κωνσταντίνος αποπειράθηκε με το λεγόμενο βασιλικό κίνημα του Δεκεμβρίου του 1967 να εκδιώξει τους δικτάτορες. Αποτυχών, αναχώρησε στο εξωτερικό. Η βασιλεία δεν καταργήθηκε αμέσως. Στη θέση του Βασιλέα ορίσθηκε Αντιβασιλέας, εκ των αρχηγών του πραξικοπήματος, για την άσκηση της βασιλικής εξουσίας.
Τον Ιούνιο του 1973 η δικτατορία, αφού κατέστειλε το εναντίον της κίνημα του βασιλικού ναυτικού, κατήργησε τη βασιλεία με συντακτική πράξη. Στη θέση του Βασιλέα το νέο ‘Σύνταγμα του 1973’ που επακολούθησε και που επικυρώθηκε και αυτό με νόθο δημοψήφισμα θεσμοθέτησε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με 7ετή θητεία και προέβλεψε τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών για το 1974. Η εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο, τον Νοέμβριο του 1973, που βρήκε συμπαράσταση από μεγάλη μερίδα του λαού των Αθηνών, καταπνίγηκε.
Το τέλος της δικτατορίας επήλθε τυπικώς την 24η Ιουλίου 1974, οπότε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος εκλήθη από το Παρίσι, στο οποίο ζούσε αυτοεξόριστος, ανέλαβε την Πρωθυπουργία και σχημάτισε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Το Σύνταγμα του 1975/1986/2001
Οι πρώτες πράξεις της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας ήταν η κατάργηση των δικτατορικών Συνταγμάτων του 1968 και του 1973 και η επαναφορά σε ισχύ του Συντάγματος του 1952, εκτός από τις διατάξεις του που καθόριζαν το πολίτευμα ως βασιλευόμενη δημοκρατία. Σε σχέση με το ‘’πολιτειακό’’ προκηρύχθηκε δημοψήφισμα για τον Δεκέμβριο του 1974. Το αποτέλεσμα του ήταν 69% υπέρ της ‘’προεδρευόμενης δημοκρατίας’’. Το δημοψήφισμα αυτό έθεσε το τέλος της βασιλείας στην Ελλάδα.
Το Σύνταγμα του 1975:
- Εισήγαγε το πολίτευμα της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
- Κατοχύρωσε πληρέστερα τα ατομικά δικαιώματα.
- Περιέλαβε σειρά κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία, με εξαίρεση το Σύνταγμα του 1927, είχαν αγνοηθεί από τα προγενέστερα ελληνικά Συντάγματα.
- Αναγνώρισε ρητώς το διεθνές δίκαιο ως υπέρτερης τυπικής ισχύος από τους κοινούς νόμους.
- Προετοίμασε την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Σύνταγμα του 1975, αν και ψηφίσθηκε από ”Αναθεωρητική Βουλή”, ήταν προϊόν συντακτικής εξουσίας, αφού η Βουλή αναθεώρησε τις διατάξεις του 1952 περί του πολιτεύματος ως βασιλευομένης δημοκρατίας, οι οποίες δεν υπόκεινται σε αναθεώρηση.
Η Στ’ Αναθεωρητική Βουλή ολοκλήρωσε το 1986 την Αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975. Παρά την πολιτική ένταση που επικράτησε, η Αναθεώρηση του 1986 υπήρξε η πρώτη στην ελληνική συνταγματική ιστορία, η οποία συντελέσθηκε σε αρμονία με την περί αναθεωρήσεως του Συντάγματος. Η Αναθεώρηση κατήργησε τις ‘’υπερεξουσίες’’ του Προέδρου της Δημοκρατίας. Κυρίως εισήγαγε γνήσιο κοινοβουλευτικό πολίτευμα με την κατάργηση της δυνατότητας παύσης της Κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η Κυβέρνηση εξαρτάται πλέον, μετά την Αναθεώρηση του 1986, από την εμπιστοσύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η Αναθεώρηση του 2001, η οποία θεσπίστηκε σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη του άρθρου 110 Σ.:
- Διεύρυνε τον κατάλογο των ατομικών δικαιωμάτων, κατοχυρώνοντας το δικαίωμα στην πληροφόρηση και στη συμμετοχή στην κοινωνία της πληροφορίας, το δικαίωμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων, το δικαίωμα στην προστασία της γενετικής ταυτότητας κ.λ.π.
- Κατοχύρωσε ρητώς την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου.
- Τροποποίησε τις διατάξεις για τα κωλύματα και τα ασυμβίβαστα των βουλευτών.
- Απαγόρευσε την αιφνιδιαστική τροποποίηση του εκλογικού νόμου, με την πρόβλεψη ότι η ουσιαστική ισχύς του αρχίζει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός αν η άμεση ισχύς του για τις επόμενες εκλογές υπερψηφισθεί με πλειοψηφία 2/3 του όλου αριθμού των βουλευτών.
- Απλοποίησε τη νομοθετική διαδικασίας.
- Κατοχύρωσε τις ανεξάρτητες διοικητικές αρχές και τις υπέβαλε σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.
- Κατοχύρωσε τον δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.
Υπό το Σύνταγμα του 1975/1986/2001 η Ελλάς διανύει την περίοδο του πλέον ομαλού δημοκρατικού και κοινοβουλευτικού βίου της συνταγματικής ιστορίας της. Το Σύνταγμα εφαρμόζεται χωρίς μείζονες ή συχνές πολιτικές αναταράξεις. Αιτούμενο παραμένει ασφαλώς η διαρκής πραγμάτωση και βελτίωση του κράτους δικαίου και του κοινωνικού κράτους.
Πηγή: Σπυρόπουλος, Κ. Φίλιππος (2006): Εισαγωγή στο Συνταγματικό Δίκαιο, Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα.
