Ερώτημα Αναγνώστη:
Το άρθρο 86 του Σ αναθεωρήθηκε με τη τελευταία συνταγματική αναθεώρηση. Έτσι μεταξύ άλλων δεν ισχύει πλέον από το παραπάνω άρθρο η περίπ. 2 της παραγράφου 3, δηλαδή εξαλείφθηκε η εξής περίπτωση: “Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την κατά παραγάραφο 1 αρμοδιότητα της μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της Βουλευτικής περιόδου που αρχίζει από την τέλεση του αδικήματος”. Όμως ο νόμος περί ευθύνης υπουργών δεν τροποποιήθηκε μέχρι σήμερα και συνεχίζει να περιλαμβάνει αυτήν την διάταξη. Σε περίπτωση παραπομπής υπουργού στο ακροατήριο και συνεχιζομένης αυτής της νομικής κατάστασης, ποία διάταξη θα εφαρμόζει το ποινικό δικαστήριο? Θα λάβει υπόψη του μόνο το αναθεωρημένο πριν την πράξη άρθρο 86 Σ η την ευνοϊκότερη διάταξη που προανέφερα του νόμου περί ευθύνης Υπουργών?
Απάντηση:
Σύμφωνα με το άρθρο 86 παρ. 3 υποπαρ. 1 και 2 Σ, όπως αυτή ετέθη με το από 6-4-2002 Ψήφισμα της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής «[π]ρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, με απόφασή της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρισμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίου εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την κατά την παράγραφο 1 αρμοδιότητά της μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος».
Αντίστοιχη διάταξη με την τελευταία περιέχει το άρθρο 3 παρ. 2 Ν. 3126/2003 (ΦΕΚ Α' 66/19.03.2003) «Ποινική Ευθύνη των Υπουργών», όπως αυτός ισχύει, ο οποίος αποτελεί εκτελεστικό του Συντάγματος νόμο (πρβλ. άρθρο 86 παρ. 1 εδ. α΄ Σ) η οποία ορίζει: «Το αξιόποινο των πράξεων των Υπουργών, που αναφέρονται στο άρθρο 1 παρ. 1, εξαλείφεται με το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση της αξιόποινης πράξης, εάν ως τότε η Βουλή δεν έχει αποφασίσει να ασκήσει ποινική δίωξη κατά του Υπουργού, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο νόμο αυτόν».
Πρόκειται κατά νομική ακριβολογία περί αποσβεστικής προθεσμίας εξάλειψης του αξιοποίνου και όχι περί παραγραφής του αδικήματος, παρά το ότι οι όροι συγχέονται πολλές φορές στην πολιτική και νομική καθομιλουμένη και όχι μόνο.
Με το από 25-11-2019 Ψήφισμα της Θ΄ Αναθεωρητικής Βουλής η υποπαρ. 2 του άρθρου 86 παρ. 3 καταργήθηκε. Πλην, όμως, δεν καταργήθηκε η παρ. 2 του άρθρου 3 Ν. 3126/2003.
Δεδομένου ότι η νέα διάταξη του άρθρου 86 παρ. 3 Σ, μετά την κατάργηση της υποπαρ. 2, είναι δυσμενέστερη της παλαιότερης και προ της συνταγματικής αναθεώρησης του 2019 ισχυσάσης θα πρέπει κατά γενική αρχή του δικαίου που αποτυπώνεται σε επίπεδο κοινού δικαίου στο άρθρο 2 ΠΚ και βρίσκει υπερνομοθετικό έρεισμα στα άρθρα 7 παρ. 1 Σ και 7 παρ. 1 ΕΣΔΑ να εφαρμοστεί για τυχόν εγκαλουμένους για την διάπραξη ποινικών αδικημάτων μετά τον χρόνο έναρξης της ισχύος της, ήτοι μετά την 29-11-2019. Το γεγονός ότι ο εκτελεστικός του Συντάγματος Ν. 3126/2003, όπως αυτός ισχύει, συνεχίζει να διατηρεί την εκ του Συντάγματος καταργηθείσα διάταξη, ουδέν μεταβάλει στα ανωτέρω, όχι μόνο λόγω της τυπικής υπεροχής του Συντάγματος έναντι του νόμου αλλά και διότι το άρθρο 86 Σ είναι άμεσης εφαρμογής, τοσούτω μάλλον που ο νόμος είναι εκτελεστικός του Συντάγματος, άρα θα πρέπει έτι περαιτέρω να βρίσκεται σε αρμονία με αυτόν. Η δε διάταξη του νόμου θα πρέπει να θεωρηθεί σιωπηρά καταργημένη με την συνταγματική αναθεώρηση, άλλως αντίθετη στο άρθρο 86 παρ. 3 Σ υπό την νέα του μορφή και κατά τούτο κατ’ άρθρο 93 παρ. 4 Σ μη εφαρμοστέα από τα Δικαστήρια.
Χαράλαμπος Τσιλιώτης
Αναπληρωτής Καθηγητής Συνταγματικού και Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Μέλος Επιτροπής Συνταγματικών Δικαιωμάτων ΔΣΑ, Δικηγόρος
