Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ
Στη συγκεκριμένη υποενότητα μπορείτε να περιηγηθείτε σε μια σειρά από σύντομα video-podcasts στα οποία κορυφαίοι επιστήμονες παραδίδουν μαθήματα γύρω από τα πιο καίρια ζητήματα λειτουργίας της Δημοκρατίας. Πρόκειται για έναν οπτικοακουστικό «οδηγό» με ευρύτερο εκπαιδευτικό και ενημερωτικό χαρακτήρα που θα εμπλουτίζεται σταδιακά.
Στο 1ο Βίντεο-Μάθημα ο Αθανάσιος Ράντος (πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας) εξηγεί το ρόλο και τη θέση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) στο πλαίσιο του συστήματος απονομής δικαιοσύνης καθώς και τις σημαντικότερες κατηγορίες υποθέσεων που εξετάζει.
Στο 2ο Βίντεο-Μάθημα ο Σπύρος Βλαχόπουλος (Καθηγητής Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ) εξηγεί τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας καθώς και τις αλλαγές που επέφερε η Συνταγματική Αναθεώρηση του 2019 ως προς τη διαδικασία εκλογής του.
Στο 4ο Βίντεο-Μάθημα η Ιφιγένεια Καμτσίδου (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ) εξηγεί τα χαρακτηριστικά του κοινοβουλευτικού συστήματος.
Στο 5ο Βίντεο-Μάθημα ο Γεώργιος Σωτηρέλης (Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΕΚΠΑ) εξηγεί τι σημαίνει θρησκευτική συνείδηση και προσδιορίζει τις συγκρουόμενες προσεγγίσεις αναφορικά με το άρθρο 16 του Συντάγματος περί ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης, αναλύοντας τη σχέση θρησκείας και εκπαίδευσης.
Στο 6ο Βίντεο-Μάθημα η Φερενίκη Παναγοπούλου (Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου) εξηγεί τι είναι τα προσωπικά δεδομένα καθώς και τις βασικές αρχές επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Στο 7ο Βίντεο-Μάθημα ο Γιώργος Καραβοκύρης (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ) εξηγεί τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και τις αμφισβητήσεις που έχει δεχθεί στην πορεία του χρόνου.
Στο 8ο Βίντεο-Μάθημα ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Πελοποννήσου ) εξηγεί τη σχέση Συντάγματος και διεθνούς δικαίου και ειδικότερα τη θέση του διεθνούς δικαίου στην εσωτερική έννομη τάξη.
Στο 9ο Βίντεο-Μάθημα η Βασιλική Χρήστου (Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Αθηνών) εξηγεί τι είναι ένα δημοψήφισμα καθώς και τι προβλέπει το Σύνταγμα για τα είδη και τη διαδικασία διεξαγωγής των δημοψηφισμάτων.
Στο 10ο Βίντεο-Μάθημα η Μαρία Γαβουνέλη (Καθηγήτρια Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών & Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) εξηγεί τον ρόλο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Στο 11ο Βίντεο-Μάθημα, ο Απόστολος Βλαχογιάννης (Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου) εξηγεί την πορεία, τον ρόλο και τη συμβολή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στην προστασία των δικαιωμάτων.
Στο 12ο Βίντεο-Μάθημα, ο Δημήτρης Χριστόπουλος (Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου) αναλύει την έννοια της Ιθαγένειας, εξετάζοντας τις διαφορετικές σχολές σκέψης, τις προβληματικές ρυθμίσεις του παρελθόντος, το παρόν, αλλά και το μέλλον του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας.
Στο 13ο Βίντεο-Μάθημα, ο Λέκτορας Δημοσίου Δικαίου Κυριάκος Παπανικολάου αναλύει τον θεσμό των ανεξάρτητων αρχών, εξηγώντας τις αρμοδιότητές τους, τη θέση τους στο σύστημα διακυβέρνησης, αλλά και τις προκλήσεις που καλούνται σήμερα να αντιμετωπίσουν.
Στο 14ο Βίντεο-Μάθημα, ο Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου & Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφώντας Κοντιάδης, αναλύει τον ορισμό και το κανονιστικό περιεχόμενο των κοινωνικών δικαιωμάτων. Εξηγεί τη διάκριση ανάμεσα στα ατομικά και τα κοινωνικά δικαιώματα, τη θεματική ταξινόμηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά και τις μορφές δικαστικού ελέγχου και διεθνούς προστασίας τους.
Στο 15ο Βίντεο-Μάθημα, ο Συνταγματολόγος-Δικηγόρος, Κώστας Μποτόπουλος, αναλύει τον ρόλο και τη λειτουργία του Κοινοβουλίου. Περιγράφει τον ρόλο του/ης βουλευτή και του/ης Προέδρου της Βουλής, την εσωτερική συγκρότηση και λειτουργία της Βουλής των Ελλήνων και των Επιτροπών, αλλά και τις βασικές λειτουργίες του Κοινοβουλίου.
Στο 16ο Βίντεο-Μάθημα, η Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου, Ευαγγελία Μπάλτα, εξηγεί τι είναι ο Κρατικός Προϋπολογισμός. Αναλύει τις βασικές αρχές που τον διέπουν σύμφωνα με το Σύνταγμα, τη διάρθρωσή του, τον τρόπο που καταρτίζεται, αλλά και τη διαδικασία ψήφισής του.
Στο 17ο Βίντεο-Μάθημα, η Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, Φερενίκη Παναγοπούλου – Κουτνατζή, εξηγεί σε τι συνίσταται το δικαίωμα της Ιδιωτικής Ζωής. Αναλύει τις πλευρές της ιδιωτικής ζωής που προστατεύονται βάσει του άρθρου 9 του Συντάγματος και του άρθρου 8 ΕΣΔΑ, αλλά και τις περιπτώσεις που μπορούν να αποτελέσουν εξαίρεση.
Στο 18ο Βίντεο-Μάθημα, η Καθηγήτρια Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου, Ισμήνη Κριάρη, δίνει τον ορισμό της γενετικής ταυτότητας και αναλύει τους λόγους προστασίας της βάσει του Συντάγματος.
Στο 19ο Βίντεο-Μάθημα, η Καθηγήτρια Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου & Πάρεδρος του ΣτΕ, Σταυρούλα Κτιστάκη, περιγράφει το συνταγματικό πλαίσιο που ισχύει για τους δημόσιους υπαλλήλους. Εξηγεί τη διάκριση ανάμεσα σε δημόσιους και στρατιωτικούς υπαλλήλους, τα γνωρίσματα των δημοσίων υπαλλήλων, τη διαδικασία πρόσληψης ή διορισμού τους σύμφωνα με το Σύνταγμα, αλλά και τις βασικές αρχές που διέπουν τη δημόσια διοίκηση.
Στο 20ο Βίντεο-Μάθημα, ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ, Κώστας Χρυσόγονος, αναλύει τις έννοιες της Δημοκρατίας και της Δημοκρατικής Αρχής. Περιγράφει την ιστορική εξέλιξη του δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά και τις θεμελιώδεις αρχές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Στο 21ο Βίντεο-Μάθημα, ο Τάκης Βιδάλης αναλύει το δικαίωμα στην οικογένεια. Εξηγεί τη νομική έννοια της οικογένειας, τη δυναμική της κοινωνικοποιητικής σχέσης γονέα-παιδιού, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν.
Στο 22ο Βίντεο-Μάθημα, ο Γιάννης Τασόπουλος μιλά για τον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων. Πώς και από ποια όργανα ασκείται, ποια τα κύρια συστήματα ελέγχου και ποιες οι διαφορές μεταξύ τους; Τι ισχύει στη χώρα μας και ποιες οι βασικές αρχές που διέπουν τον θεσμό;
Στο 23ο Βίντεο-Μάθημα, ο Χρήστος Ράμμος μιλά για τον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων. Ποια η ιστορική εξέλιξη του θεσμού στην Ευρώπη; Ποιο σύστημα ελέγχου επικράτησε στην Ελλάδα και ποιες οι προκλήσεις για τους δικαστές;
Στο 24ο Βίντεο-Μάθημα, ο Αντώνης Μεταξάς μιλά για τη σχέση του εθνικού Συντάγματος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περιγράφει τα χαρακτηριστικά της ενωσιακής έννομης τάξης, τον τρόπο που αυτή επηρεάζει τις έννομες τάξεις των κρατών-μελών, αλλά και τη σημασία της για τους/τις Ευρωπαίους/ες πολίτες.
Στο 25ο Βίντεο-Μάθημα, ο Αχιλλεύς Αιμιλιανίδης περιγράφει την έννοια του Δικαίου της Ανάγκης. Τι σημαίνει “ανάγκη” για το Σύνταγμα και ποιοι οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν στην εφαρμογή του Δικαίου της Ανάγκης; Πού θεμελιώνεται αυτό και ποια τα όρια που πρέπει να τηρούνται;
Στο 26ο Βίντεο-Μάθημα, ο Χαράλαμπος Κουρουνδής αναλύει την έννοια της αντιπροσωπευτικής αρχής. Εξετάζει την ιστορική εξέλιξη της αντιπροσώπευσης, τη σχέση της με τη δημοκρατία, αλλά και τον ρόλο των κομμάτων και των εκλογών.
Με αφορμή τη συζήτηση περί της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού, η Φερενίκη Παναγοπούλου – Κουτνατζή θέτει το νομοθετικό πλαίσιο και τη συνταγματική βάση του ζητήματος, εξετάζοντας παράλληλα τη διαδικασία στάθμισης των δικαιωμάτων.
Στο 27ο Βίντεο-Μάθημα, ο Κώστας Στρατηλάτης περιγράφει το συνταγματικό πλαίσιο που ρυθμίζει το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο. Αναλύει τα άρθρα που αποτελούν τα συνταγματικά θεμέλια, αλλά και την Αρχή που ελέγχει και ρυθμίζει τη ραδιοτηλεόραση στη χώρα μας.
Στο 28ο Βίντεο-Μάθημα, ο Χρήστος Παπαστυλιανός αναλύει την έννοια της κυριαρχίας, περιγράφοντας την ιστορική της εξέλιξη, αλλά και τις σύγχρονες προκλήσεις.
Στο 29ο Βίντεο-Μάθημα, ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης περιγράφει το ζήτημα της προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στο 30ο Βίντεο-Μάθημα, ο Κωνσταντίνος Γώγος αναλύει την πρώτη παράγραφο του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Στο 31ο Βίντεο-Μάθημα, η Βασιλική Καψάλη αναλύει το άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Στο 32ο Βίντεο-Μάθημα, ο Κώστας Στρατηλάτης αναλύει το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Στο 33ο Βίντεο-Μάθημα, η Αναστασία Πούλου αναλύει το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Στο 34ο Βίντεο-Μάθημα, ο Ιωάννης Νταλαχάνης αναλύει τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Στο 35ο Βίντεο-Μάθημα, ο Δημήτρης Τσαραπατσάνης αναλύει το άρθρο 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το δικαίωμα συνάψεως γάμου.
Στο 36ο Βίντεο-Μάθημα, ο Τριαντάφυλλος Ζολώτας αναλύει την τρίτη παράγραφο του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία περιγράφει τα δικαιώματα του κατηγορούμενου.
Στο 37ο Βίντεο-Μάθημα, ο Ξενοφών Κοντιάδης αναλύει τα ουσιαστικά και διαδικαστικά όρια που τίθενται στο Σύνταγμα (άρθρο 110) για την αναθεώρησή του. Πώς και από ποιους λαμβάνεται η πρωτοβουλία; Ποια η διαδικασία και τα όργανα που εμπλέκονται; Μπορεί να αναθεωρηθεί και αν ναι, σε ποιο βαθμό το ίδιο το άρθρο 110; Και τέλος, με ποιον τρόπο εμπλέκεται η κοινωνία των πολιτών στον διάλογο της αναθεώρησης;
Στο 38ο Βίντεο-Μάθημα, ο Κώστας Στρατηλάτης αναλύει τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 5 του Συντάγματος, το δικαίωμα στη ζωή. Ποιο το εύρος της κανονιστικής έννοιας της ζωής και ποια η σχέση της με την τεχνητή διακοπή της κύησης; Αντίστοιχα, τι ορίζουμε ως θάνατο και ποια η νομολογία του ΕΔΔΑ σχετικά με τον τερματισμό της ζωής; Ποιες οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το δικαίωμα στη ζωή για το κράτος και τα όργανα αυτού; Πώς μπορεί να συνδέονται οι θάνατοι λόγω Covid-19 με το εν λόγω άρθρο του Συντάγματος;
Στο 39ο Βίντεο-Μάθημα, η Αθηνά Κοτζάμπαση αναλύει την πρώτη παράγραφο του άρθρου 21 του Συντάγματος. Εξηγεί τον ορισμό και το εύρος της έννοιας της “οικογένειας”, τους τρόπους με τους οποίους το κράτος προστατεύει τον γάμο, τη μητρότητα και την παιδική ηλικία, αλλά και τις νομοθετικές παρεμβάσεις που σχετίζονται με το συγκεκριμένο άρθρο του Συντάγματος.
Στο 40ο Βίντεο-Μάθημα, η Άννα Τσιφτσόγλου αναλύει το άρθρο 11 του Συντάγματος, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι. Εξετάζει την ιστορική του εξέλιξη, το περιεχόμενό του, αλλά και τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Στο 41ο Βίντεο-Μάθημα, ο Ιωάννης Μ. Κονιδάρης αναλύει το προοίμιο και το άρθρο 3 του Συντάγματος, που περιγράφουν το πλαίσιο των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας.
Στο 42ο Βίντεο-Μάθημα, η Μαριάνθη Καλυβιώτου αναλύει όψεις της λειτουργίας της Βουλής. Επικεντρώνεται, αφ’ ενός, στη χρονική διαρρύθμιση του βίου της (βλ., ιδίως, άρθρα 53§1 και 64 του Συντάγματος), αφ’ ετέρου, στη συγκρότηση, το περίγραμμα λειτουργίας και τις αρμοδιότητες των σχηματισμών της Βουλής και των οργάνων της (βλ., ιδίως, άρθρα 65§§2-4, 68§§1,3, 71, 72 του Συντάγματος).
Στο 43ο Βίντεο-Μάθημα, η Ευαγγελία-Ελισάβετ Κουλουμπίνη αναλύει το άρθρο 79 του Συντάγματος, το οποίο περιγράφει τη διαδικασία κατάρτισης και ψήφισης του προϋπολογισμού, του απολογισμού, αλλά και του γενικού ισολογισμού του Κράτους.
Στο 44ο Βίντεο-Μάθημα, η Ευαγγελία-Ελισάβετ Κουλουμπίνη αναλύει την πρώτη παράγραφο του άρθρου 80 του Συντάγματος, η οποία ορίζει ότι “μισθός, σύνταξη, χορηγία ή αμοιβή ούτε εγγράφεται στον προϋπολογισμό του Kράτους ούτε παρέχεται χωρίς οργανικό ή άλλο ειδικό νόμο”.
Στο 45ο Βίντεο-Μάθημα, η Ευαγγελία-Ελισάβετ Κουλουμπίνη αναλύει την ιστορία, τη φύση, αλλά και τις αρμοδιότητες του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ενώ εξηγεί και το σκεπτικό αποφάσεων που έχουν ληφθεί.
Στο 46ο Βίντεο-Μάθημα, ο Στέργιος Κοφίνης αναλύει το άρθρο 4 του Συντάγματος, που περιγράφει την ισότητα των Ελλήνων.
Στο 47ο Βίντεο-Μάθημα, η Παρασκευή Μουζουράκη αναλύει το άρθρο 10 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει το δικαίωμα του αναφέρεσθαι στις αρχές, αλλά και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό.
Στο 48ο Βίντεο-Μάθημα, ο Μανόλης Βελεγράκης περιγράφει το συνταγματικό πλαίσιο προστασίας και τις προϋποθέσεις στέρησης της ιδιοκτησίας.
Στο 49ο Βίντεο-Μάθημα, ο Νικόλαος Μαρκόπουλος αναλύει την πρώτη παράγραφο του άρθρου 14 Σ. σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης. Περιγράφει το ατομικό και πολιτικό δικαίωμα του πληροφορείν και πληροφορείσθαι, τους φορείς, τα όρια, τους περιορισμούς, αλλά και τις νέες προκλήσεις που τίθενται.
Στο 50ο Βίντεο-Μάθημα, ο Κωνσταντίνος Γώγος αναλύει το άρθρο 87 του Συντάγματος σχετικά με την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.
Στο 51ο Βίντεο-Μάθημα, η Αικατερίνη Ηλιάδου μιλά για το δικαίωμα στην κατοικία.
Στο 52ο Βίντεο-Μάθημα, η Μαριάνθη (Μάρω) Καλυβιώτου αναλύει το άρθρο 65 §1 του Συντάγματος και την σε αυτό διακηρυσσόμενη αρχή της αυτονομίας της Βουλής.
