Σύνταγμα

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 100A του Συντάγματος από τoν Γρηγόρη Αυδίκο.

Διαβάστε την ερμηνεία της πρώτης παραγράφου του άρθρου 94 του Συντάγματος από την Αικατερίνη Ηλιάδου.

Διαβάστε την ερμηνεία της έκτης παραγράφου του άρθρου 21 του Συντάγματος από τον Άγγελο Στεργίου.

Διαβάστε την ερμηνεία της τρίτης παραγράφου του άρθρου 21 του Συντάγματος από τον Άγγελο Στεργίου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 107 του Συντάγματος από τον Κυριάκο Π. Παπανικολάου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 69 του Συντάγματος από τον Νικόλαο Σημαντήρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 75 του Συντάγματος από τη Μαρία Μουσμούτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 93 του Συντάγματος από τον Αθανάσιο Τσιρωνά.

Διαβάστε την ερμηνεία της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 5 του Συντάγματος από τη Βασιλική Χρήστου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 74 του Συντάγματος σχετικά με τις τροπολογίες επί νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 77 του Συντάγματος από τον Νικόλαο Σημαντήρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 72 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Η ηλεκτρονική κατ’ άρθρο ερμηνεία δίνει την ευκαιρία στον πολίτη να πληροφορηθεί για το πώς ερμηνεύεται μια κρίσιμη διάταξη, έτσι ώστε να είναι καλύτερα πληροφορημένος για τις θέσεις που υποστηρίζονται κάθε φορά αναφορικά με ζητήματα συνταγματικότητας.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 70 του Συντάγματος από τον Νέστορα Πολίτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 22 του Συντάγματος από τον Δημήτριο Βασιλείου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 28 του Συντάγματος από τον Χαράλαμπο Τσιλιώτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 92 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Γώγο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 85 του Συντάγματος από τον Στέλιο Κουτνατζή.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 83 του Συντάγματος από τον Στέλιο Κουτνατζή.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 81 του Συντάγματος από τον Στέλιο Κουτνατζή.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 82 του Συντάγματος από τον Στέλιο Κουτνατζή.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 26 του Συντάγματος από τον Κυριάκο Π. Παπανικολάου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 74 του Συντάγματος σχετικά με τη διαδικασία εισαγωγής για συζήτηση νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων από τη Μαρία Μουσμούτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 73 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία της πέμπτης παραγράφου του άρθρου 5 του Συντάγματος από τη Βασιλική Χρήστου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 65 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 91 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Γώγο.

Διαβάστε την ερμηνεία της τρίτης παραγράφου του άρθρου 5 του Συντάγματος από τη Βασιλική Χρήστου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 90 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Γώγο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 36 του Συντάγματος από τον Χαράλαμπο Τσιλιώτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 71 του Συντάγματος από τον Νέστορα Πολίτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 108 του Συντάγματος από τον Θανάση Ξηρό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 86 του Συντάγματος από τον Κώστα Μποτόπουλο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 23 του Συντάγματος από τον Δημήτριο Βασιλείου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 55 του Συντάγματος από τον Θανάση Ξηρό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 54 του Συντάγματος από τον Θανάση Ξηρό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 53 του Συντάγματος από τον Θανάση Ξηρό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 52 του Συντάγματος από τον Θανάση Ξηρό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 27 του Συντάγματος από τον Αναστάσιο Γουργουρίνη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 64 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 76 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 51 του Συντάγματος από τον Θανάση Ξηρό.

Διαβάστε την ερμηνεία της δεύτερης και της πέμπτης παραγράφου του άρθρου 21 του Συντάγματος από τον Άγγελο Στεργίου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 119 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 118 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 7 του Συντάγματος από τον Δημήτρη Βούλγαρη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 117 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 89 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Γώγο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 79 του Συντάγματος από τον Χρήστο Γκόρτσο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 97 του Συντάγματος από τον Ιωάννη Μοροζίνη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 18 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 78 του Συντάγματος από τον Ανδρέα Τσουρουφλή.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 6 του Συντάγματος από την Ιωάννα Αναστασοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία της τέταρτης παραγράφου του άρθρου 21 του Συντάγματος από τον Άγγελο Στεργίου.

Διαβάστε την ερμηνεία της πρώτης παραγράφου του άρθρου 21 του Συντάγματος από τον Άγγελο Στεργίου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 101A του Συντάγματος από τον Κυριάκο Π. Παπανικολάου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 17 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 29 του Συντάγματος από τον Γιώργο Καραβοκύρη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 80 του Συντάγματος από τον Χρήστο Γκόρτσο.

Οι ανεξάρτητες Αρχές, που εμφανίστηκαν στην ελληνική έννομη τάξη από τη δεκαετία του 1980, είναι μορφώματα με ενδο-διοικητική ανεξαρτησία. Αποστολή τους είναι είτε η ρύθμιση της άσκησης ενός συνταγματικού δικαιώματος, είτε η ρύθμιση μιας οικονομικής, κατά κανόνα δραστηριότητας που συνιστά αγορά απελευθερωμένης δημόσιας υπηρεσίας υπό λειτουργική έννοια. Ποιες είναι και τι ακριβώς ρυθμίζουν στο ευαίσθητο πεδίο της διοικητικής δραστηριότητας;

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 4 του Συντάγματος από τον Ηλία Κουβαρά.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 95 του Συντάγματος από τη Σταυρούλα Κτιστάκη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 96 από τον Ιωάννη Μοροζίνη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 63 του Συντάγματος από τους Νίκο Παπασπύρου και Νέστορα Πολίτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 88 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Γώγο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 100 του Συντάγματος από την Ευγενία Πρεβεδούρου και τη Μαγδαληνή-Χριστίνα Βλάχου-Βλαχοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 44 του Συντάγματος από τον Νικόλαο Σημαντήρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 48 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 47 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 35 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Τσιμάρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 33 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Τσιμάρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 25 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη και την Αλκμήνη Φωτιάδου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 60 του Συντάγματος από τη Βασιλική Χρήστου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 42 του Συντάγματος από τον Ιωάννη Κουτσούκο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 14 του Συντάγματος από τον Γιάννη Τασόπουλο.

Διαβάστε την ερμηνεία της πέμπτης παραγράφου του άρθρου 22 του Συντάγματος από τον Άγγελο Στεργίου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 1 του Συντάγματος από τον Χρήστο Παπαστυλιανό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 41 του Συντάγματος από τον Χαράλαμπο Τσιλιώτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 61 του Συντάγματος από τη Βασιλική Χρήστου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 62 του Συντάγματος από τη Βασιλική Χρήστου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 103 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 34 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Τσιμάρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 19 του Συντάγματος από τη Φερενίκη Παναγοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 12 του Συντάγματος από τον Γιώργο Καραβοκύρη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 120 του Συντάγματος από τον Χρήστο Παπαστυλιανό.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 109 του Συντάγματος από τον Ζαφείριο Τσολακίδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 105 του Συντάγματος από τον Αχιλλέα Αιμιλιανίδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 99 του Συντάγματος από τον Βασίλη Τζέμο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 68 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 67 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 66 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 59 του Συντάγματος από τον Νίκο Παπασπύρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 58 του Συντάγματος από τον Γιώργο Σωτηρέλη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 57 του Συντάγματος από τον Γιώργο Σωτηρέλη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 15 του Συντάγματος από τον Κώστα Στρατηλάτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 31 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Τσιμάρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 106 του Συντάγματος από τον Γιώργο Δελλή.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 104 του Συντάγματος από τον Απόστολο Παπακωνσταντίνου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 49 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 116 του Συντάγματος από τη Φωτεινή Σαραντοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 112 του Συντάγματος από τη Φωτεινή Σαραντοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 111 του Συντάγματος από τη Φωτεινή Σαραντοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 110 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 102 του Συντάγματος από τον Μιχάλη Ν. Πικραμένο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 101 του Συντάγματος από τον Μιχάλη Ν. Πικραμένο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 98 του Συντάγματος από τον Ιωάννη Σαρμά.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 87 του Συντάγματος από τον Κωνσταντίνο Γώγο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 84 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 56 του Συντάγματος από τον Γιώργο Σωτηρέλη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 50 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 46 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 45 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 43 του Συντάγματος από τον Νικόλαο Σημαντήρα.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 40 του Συντάγματος από τον Απόστολο Βλαχογιάννη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 38 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 37 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 32 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 30 του Συντάγματος από τον Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Διαβάστε την ερμηνεία της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 20 του Συντάγματος από τον Ηλία Κουβαρά.

Διαβάστε την ερμηνεία της πρώτης παραγράφου του άρθρου 20 του Συντάγματος από τον Ηλία Κουβαρά.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος από τον Σπύρο Βλαχόπουλο.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 11 του Συντάγματος από τον Χαράλαμπο Τσιλιώτη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 10 του Συντάγματος από τη Χαρά Καυκά.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 9Α του Συντάγματος από τη Φερενίκη Παναγοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 9 του Συντάγματος από τη Φερενίκη Παναγοπούλου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 24 του Συντάγματος από τη Γεωργία Γιαννακούρου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 13 του Συντάγματος από τον Αχιλλέα Αιμιλιανίδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 8 του Συντάγματος από τον Ηλία Κουβαρά.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 5Α του Συντάγματος από τον Κώστα Στρατηλάτη.

Διαβάστε την ερμηνεία της πρώτης παραγράφου του άρθρου 5 του Συντάγματος από την Αικατερίνη Ηλιάδου.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 3 του Συντάγματος από τον Αχιλλέα Αιμιλιανίδη.

Διαβάστε την ερμηνεία του άρθρου 2 του Συντάγματος από τον Σπύρο Βλαχόπουλο.

Στο α’ μέρος του επιστημονικού του σημειώματος, ο Κωνσταντίνος Μουρτοπάλλας πραγματεύεται την έννοια της τροπολογίας σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής, αναδεικνύοντας παράλληλα τις παθολογίες της, όπως εμφανίζονται στην κοινοβουλευτική πρακτική, καθώς και τα σχετικά ζητήματα που ανακύπτουν κατά τη νομοπαραγωγική διαδικασία.

Προσπαθώ να γράψω εδώ και μέρες αυτό το σημείωμα για το Δημήτρη Τσάτσο. Το αρχίζω και το αφήνω. Πατάω το play, τον ακούω και όλα γίνονται δυσκολότερα. Γιατί διαπιστώνω πόσο πολύ μου λείπουν οι ώρες των συνεντεύξεων και ακόμα περισσότερο η συνάντηση και η συζήτηση που γινόταν 2-3 μέρες νωρίτερα για να δούμε πώς θα οργανωθεί η συμμετοχή του σχετικά με το θέμα της εκπομπής.

Το Σύνταγμα έχει ως αντικείμενό του είτε τη σύνταξη είτε (και) την έννομη οργάνωση ή επαναοργάνωση μιας κοινωνικής συμβίωσης. Περιέχει πάντοτε θεμελιώδεις, σε σχέση με τους άλλους πολιτειακούς κανόνες, αρχές, δηλαδή ρυθμίζει ζητήματα θεμελιακού χαρακτήρα για την πολιτεία. Έχει συνήθως αυξημένη, έναντι των άλλων πολιτειακών κανόνων νομιμοποίηση και συνακόλουθα και ιεραρχική τυπική ισχύ, κάτι που κατά κανόνα συνδυάστηκε με την εφαρμογή ειδικών διαδικασιών παραγωγής, τροποποίησης ή κατάργησής του.

Τόσο ο όρος κράτος όσο και ο όρος πολιτεία δημιουργήθηκαν ως χαρακτηρισμοί της έννομης συμβίωσης του ανθρώπου. Πολλές φορές η χρήση των όρων γίνεται ως εάν να επρόκειτο για συνώνυμα. Η ιστορία όμως των όρων αυτών αναδεικνύει θεμελιώσεις μεταξύ τους διαφορές.

H διαφορά τυπικής ισχύος, δηλαδή, της μεγαλύτερης κανονιστικής δύναμης του Συντάγματος έναντι των νόμων, γεννά το ζήτημα ποιος δικαιούται να ελέγχει τη συνταγματικότητα των νόμων, δηλαδή αν ένας νόμος συγκρούεται κατά περιεχόμενο με το περιεχόμενο του Συντάγματος ή ψηφίστηκε κατά παράβαση της διαδικασίας που το ίδιο προβλέπει.

Ο θεσμός της ποινικής ευθύνης των Υπουργών όπως διαμορφώθηκε από το Σύνταγμα του 1975 και το ν.δ.802/1971 υπήρξε καθόλα προβληματικός.

Σύνταγμα είναι ο ανώτατος νόμος της Πολιτείας: από ουσιαστική άποψη, λόγω της μεγάλης σημασίας των διατάξεων του, οι οποίες περιλαμβάνουν τους βασικούς κανόνες της πολιτικής αντιπαράθεσης και της κοινωνικής συμβίωσης γενικότερα. Γι’ αυτό επηρεάζουν περισσότερο από κάθε άλλη ρύθμιση τη ζωή των πολιτών.

Η «θεσμική εκτροπή» δεν μπορεί να ισοδυναμεί με τη συνήθη αναφορά σε συντρέχουσα παραβίαση του Συντάγματος, ούτε όμως και με την οριακή περίπτωση της κατάλυσης (ή απόπειρας κατάλυσής) του.

Η απόλυτη προστασία της ανθρώπινης ζωής καθώς και το δικαίωμα διάθεσης της ανθρώπινης ζωής κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα, ωστόσο αυτό δεν αναιρεί την παράλληλη αναγνώριση του δικαιώματος αυτοκτονίας, που συνιστά μια από τις σημαντικότερες εκφάνσεις του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού του ατόμου.

Ο Συνταγματικός Πατριωτισμός, έννοια μη καθολικά αποδεκτή, χαρακτηρίζεται από τη μνήμη και τη μαχητικότητα ενάντια στους εχθρούς της Δημοκρατίας. Συνιστά μια μορφή πολιτικής δέσμευσης που προέρχεται από τη δέσμευση του υποκειμένου απέναντι στους κανόνες, στις αξίες και τις διαδικασίες που εμπεριέχουν τα φιλελεύθερα δημοκρατικά Συντάγματα. Όμως, πού συγκλίνουν και πού αποκλίνουν οι έννοιες Σύνταγμα και Πατριωτισμός;

Η έννοια της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας είναι πολυσήμαντη. Από το Σύνταγμα συνάγεται το δικαίωμα του ανθρώπου όχι μόνο να έχει και να ασκεί τα δικαιώματα που απορρέουν από την προσωπικότητά του, αλλά και να την αναπτύσσει σε όλους τους τομείς της κρατικά οργανωμένης συμβίωσης: κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό.

Στο πλαίσιο της ιδιωτικής του ζωής, ο καθένας μας έχει δικαίωμα να διαπλάσει αυτοβούλως την σεξουαλικότητά του και να αξιώσει από τους υπόλοιπους (κράτος και ιδιώτες) να απέχουν από οποιαδήποτε πράξη επέμβασης σε αυτή.

Το δικαίωμα στη διαδήλωση, ή αλλιώς το δικαίωμα της συνάθροισης σημαίνει το δικαίωμα του καθενός να συμμετέχει σε μια διαδήλωση (ή να απέχει από αυτή), χωρίς να υφίσταται αρνητικές επιπτώσεις. Αν και η διαδήλωση είναι ελεύθερη ως προς το περιεχόμενο, εντούτοις δεν είμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο και τρόπο διαδήλωσης.

Η αναθεώρηση του Συντάγματος αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την άμεση συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και κάθε πολίτη στη διαβούλευση για τα μεγάλα θεσμικά προβλήματα της χώρας.

Το ισχύον σύστημα αναθεώρησης του Συντάγματος προβλέπει τις πλέον ανελαστικές εγγυήσεις σε σύγκριση με όλα τα Συντάγματα των χωρών της ευρωπαϊκής ηπείρου, ως αντίβαρο έναντι του ελλείμματος θεσμικής εμπιστοσύνης και των ιδιοτυπιών της πολιτικής μας κουλτούρας.

Εάν ένα Σύνταγμα κρίνεται καλό ή κακό δεν είναι αξιολογήσιμο με βάση τη λεκτική οικονομία του, αλλά με γνώμονα το εάν ρυθμίζει με τρόπο αποτελεσματικό, εφαρμόσιμο και νομιμοποιημένο εκείνα τα πεδία άσκησης της κρατικής εξουσίας και οργάνωσης της κοινωνικής συμβίωσης που χρήζουν ρύθμισης σε μια συγκεκριμένη πολιτεία.

Ακόμα και ένα λιγότερο καλό (κατά την αντίληψή του καθενός από εμάς) Σύνταγμα οφείλουμε να το σεβόμαστε και να μην το παραβιάζουμε. Είναι το κοινωνικό μας συμβόλαιο και η εγγύηση ύπαρξης μιας στοιχειώδους κοινωνικής ειρήνης και πολιτισμένης συμβίωσης μεταξύ μας.

Όλα τα κρατικά όργανα έχουν την υποχρέωση τήρησης του Συντάγματος με τη Δικαιοσύνη να διασφαλίζει πρωτίστως την τήρησή του μέσω του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων. Οι πολίτες ως εγγυητές της συνταγματικής νομιμότητας έχουν την υποχρέωση να σέβονται και να τηρούν το Σύνταγμα καθώς και να αντιστέκονται με κάθε μέσο στην περίπτωση βίαιης κατάλυσης της συνταγματικής τάξης.

Η σημασία της διάκρισης μεταξύ Συντάγματος και νόμου αναδεικνύεται στο διαχωρισμό μεταξύ αυστηρού και ήπιου Συντάγματος καθώς και στη διαφοροποίηση μεταξύ τυπικού και ουσιαστικού Συντάγματος.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο εκπρόσωπος του ελληνικού κράτους απέναντι σε άλλα κράτη, αλλά οι συνταγματικές αρμοδιότητές του είναι στην πραγματικότητα περιορισμένες. Παρόλα αυτά επιτελεί έναν θεμελιώδη ενοποιητικό ρόλο εντός της πολιτείας.

Παρά τον δεδομένο φιλελεύθερο χαρακτήρα της έννομης τάξης μας, η οποία επιτρέπει την πορνεία, οι ρυθμίσεις που τη διέπουν υποδηλώνουν την ηθική της αποδοκιμασία ως μια αποκλίνουσα κοινωνική δραστηριότητα.

Tο ίδιο το Σύνταγμα φαίνεται να επιτάσσει την επαρκή διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών. Η επιταγή, ωστόσο, αυτή περικλείει δύο δυνατότητες, που αντιστοιχούν στα δύο βασικά μοντέλα που απαντώνται στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.

Ενώ ο νόμος, όπως επιβάλλει το Σύνταγμα, πρέπει να εφαρμόζεται με ισότητα σε όλους μας, αυτό στην πράξη δεν συνεπάγεται ότι πράγματι συμβαίνει σε κάθε περίπτωση. Μεταξύ του νόμου και αυτών στους οποίους εφαρμόζεται ο νόμος παρεμβάλλονται αυτοί που καλούνται να τον εφαρμόσουν, δηλαδή στην όλη διαδικασία υπεισέρχεται ο υποκειμενισμός.

Απαλλοτρίωση είναι η πράξη ενός οργάνου του κράτους ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την οποία αποφασίζει ότι ένα ακίνητο κάποιου προσώπου είναι απαραίτητο να το πάρει αναγκαστικά το κράτος ή ο δήμος, για να υλοποιήσει ένα σκοπό δημόσιας ωφέλειας που προβλέπεται στο νόμο. Η πράξη αυτή έχει ισχύ υπό προϋποθέσεις, καθώς υπάρχουν άρθρα του Συντάγματος που προστατεύουν τα ατομικά μας δικαιώματα.

Η συνταγματική πρόταση του Ρήγα Βελεστινλή, που διατυπώθηκε στον απόηχο των πολιτικών και συνταγματικών εξελίξεων της Γαλλικής Επανάστασης, είχε ως επίκεντρο την εγκαθίδρυση ενός ενιαίου κράτους, ενός κράτους με συγκεντρωτικό χαρακτήρα. Η πολιτεία αυτή θα χαρακτηριζόταν από πολυφωνία, αποτελώντας ένα πολυεθνικό κράτος. Η πολιτεία του Ρήγα ήταν η «Ελληνική Δημοκρατία», δηλαδή ένα κράτος ελληνικό με την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας να βρίσκεται στον πυρήνα της συνταγματικής ιδεολογίας.

Τα Συντάγματα των Επτανήσων διακρίνονταν για τον ολιγαρχικό τους χαρακτήρα, καθώς όλα λίγο-πολύ στηρίζονταν στην τοπική αριστοκρατία, ωστόσο, δεν στερούνταν φιλελεύθερου προσανατολισμού. Η σημασία τους έγκειται στο ότι αποτέλεσαν σημαντικά στοιχεία εμπλουτισμού του πολιτειολογικού προβληματισμού στον προεπαναστατικό ελλαδικό χώρο.

Όλα τα Συντάγματα της Εθνεγερσίας διακήρυσσαν το δημοκρατικό (αβασίλευτο) χαρακτήρα του πολιτεύματος και περιείχαν εκτενείς καταλόγους θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ωστόσο, στο πλαίσιο ανάδειξης των πρώτων κομματικών σχηματισμών στην Ελλάδα υπό την επήρεια των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) η επικρατούσα πολιτική αντιπαράθεση οδήγησε σύντομα στην εμφύλια διαμάχη (1823-1825), εξέλιξη η οποία υπονόμευσε την εφαρμογή των υιοθετηθέντων από τις Εθνικές Συνελεύσεις των Ελλήνων Συνταγμάτων.

Ενώ η εκπαίδευση δεν αποτελεί μια συνηθισμένη υπηρεσία ώστε να αφεθεί στο «αόρατο χέρι» της αγοράς, η αναντίρρητη ωστόσο ανάγκη για αυξημένη δημόσια μέριμνα, στο όνομα του κοινωνικού αγαθού της παιδείας και του θεμελιώδους δικαιώματος στην εκπαίδευση, δεν προϋποθέτει αναγκαστικά τη δημιουργία κρατικού μονοπωλίου.

Ο θεσμός της κατάστασης πολιορκίας σε μέρος ή στο σύνολο της επικράτειας μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε περίπτωση εσωτερικής απειλής όσο και σε περίπτωση πολέμου και εξωτερικής απειλής της χώρας. Ο εκτελεστικός του Συντάγματος νόμος (566/1977) τίθεται σε εφαρμογή εφόσον υπάρξει απόφαση της Βουλής, που λαμβάνεται μετά από πρόταση της Κυβέρνησης και με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών.

Το ισχύον Σύνταγμα υποστηρίζεται ότι εισάγει για πρώτη φορά ένα σύστημα ομοταξίας μεταξύ της Πολιτείας και της Εκκλησίας, σε αντίθεση με το παραδοσιακό (προγενέστερο) σύστημα της «νόμω κρατούσης Πολιτείας».

Το Σύνταγμα του 1844 ήταν ένα συμβόλαιο ανάμεσα στο μονάρχη και το Έθνος («Σύνταγμα-συνάλλαγμα») και εγκαθίδρυσε εκ νέου το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας. Όπως όλα τα ελληνικά Συντάγματα και αυτό υιοθετούσε την αρχή της διάκρισης των εξουσιών και περιλάμβανε τον κατάλογο των βασικών θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, ωστόσο αναγνώριζε στο μονάρχη εκτεταμένες αρμοδιότητες.

Η θέσπιση του Συντάγματος του 1864 σηματοδότησε τη μετάβαση από τη μοναρχική αρχή στη δημοκρατική αρχή, καθώς το νέο Σύνταγμα καθιέρωνε την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Το πολίτευμα που εγκαθιδρυόταν με αυτό ήταν εκείνο της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας και όχι πλέον της συνταγματικής μοναρχίας.

Η Β’ Διπλή Αναθεωρητική Βουλή που αναδείχθηκε τον Νοέμβριο του 1910 πραγματοποίησε το 1911 την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1864.

Το Σύνταγμα του 1925 βασίστηκε στο Σύνταγμα του 1864/1911, ωστόσο διαφοροποιήθηκε από αυτό σε πολλά βασικά σημεία. Το Σύνταγμα του 1927 ίσχυσε μόλις οκτώ χρόνια. Το Σύνταγμα του 1952 υιοθέτησε κατά βάση ρυθμίσεις των Συνταγμάτων του 1911 και του 1927.

Επειδή το πολίτευμά μας είναι αντιπροσωπευτικό, οι εκλογές για την ανάδειξη των βουλευτών αποτελούν τον κανόνα, ενώ τα δημοψηφίσματα την εξαίρεση. Παρόλα αυτά το Σύνταγμά μας προβλέπει δύο είδη δημοψηφισμάτων: το «κυβερνητικό» και το «κοινωνικό». Το αποτέλεσμά του είναι συμβουλευτικό ή δεσμευτικό;

Σε μια περίοδο συνεχώς διογκούμενης αμφισβήτησης της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας και με δεδομένη την οικονομική ύφεση το τελευταίο διάστημα εξελίσσεται μια συζήτηση, σε διεθνές επίπεδο, για το εάν είναι αναγκαία και εφικτή η προσαρμογή του πολιτικού συστήματος στις νέες οικονομικές συνθήκες, χωρίς, ωστόσο, να αποδυναμώνεται η ίδια η αντιπροσωπευτική αρχή.

Παλιότερα οι εχθροί του Συντάγματος ήταν όσοι με φανερό τρόπο εναντιώνονταν στη θέσπισή του, παραβίαζαν συστηματικά όσες από τις διατάξεις του τούς ενοχλούσαν περισσότερο ή το καταργούσαν ευθέως με πραξικόπημα. Σήμερα, ωστόσο, υπάρχουν οι λεγόμενοι «κρυφοί» εχθροί.

Το τέλος της δικτατορίας επήλθε τυπικώς την 24η Ιουλίου 1974. Οι πρώτες πράξεις της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας ήταν η κατάργηση των δικτατορικών Συνταγμάτων του 1968 και του 1973 και η επαναφορά σε ισχύ του Συντάγματος του 1952, εκτός από τις διατάξεις του που καθόριζαν το πολίτευμα ως βασιλευόμενη δημοκρατία.

Τον Μάιο του 2008 αναθεωρήθηκαν τελικά τρία μόνον άρθρα του Συντάγματος: το άρθρο 57 (παρ. 1), το άρθρο 79 (παρ. 1) και το άρθρο 101.

Η προστασία του περιβάλλοντος (φυσικού και ανθρωπογενούς) προστατεύεται στο άρθρο 24 του Συντάγματος με τον κάθε πολίτη να μπορεί να διεκδικήσει από το κράτος, κυρίως μέσω των δικαστηρίων, τη λήψη σχετικών μέτρων με στόχο την προφύλαξη του περιβάλλοντος από βλαπτικές ενέργειες. Στο επίκεντρο αυτού του στόχου βρίσκονται οι αρχές της αειφορίας, της πρόληψης και της προφύλαξης.