Θεσμός

Η «θεσμική εκτροπή» δεν μπορεί να ισοδυναμεί με τη συνήθη αναφορά σε συντρέχουσα παραβίαση του Συντάγματος, ούτε όμως και με την οριακή περίπτωση της κατάλυσης (ή απόπειρας κατάλυσής) του.

Η Δημοκρατία δεν είναι μόνο η αρχή της πλειοψηφίας. Ως αναπόσπαστο μέρος της φέρει τους θεσμούς του κράτους δικαίου που έχουν ενσωματωθεί σε όλα τα δημοκρατικά Συντάγματα. Μεταξύ αυτών η διάκριση των εξουσιών και κυρίως η κατοχύρωση των μειοψηφιών και των μειονοτήτων, μέσω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Συνεπώς, στη Δημοκρατία μπορεί η πλειοψηφία να είναι παντοδύναμη;

Ο θεσμός είναι φαινόμενο του πνευματικού πολιτισμού και προϋποθέτει την κοινωνία, της οποίας είναι και δημιούργημα και θεματική έκφραση. Ο σχετικός όρος στη νομική και πολιτική «καθομιλουμένη» χρησιμοποιείται για το χαρακτηρισμό του κανονιστικά θεμελιώδους.

Το δημοψήφισμα θεωρείται ως ο πιο συμβατός προς την αντιπροσωπευτική Δημοκρατία θεσμός. Το βασικό του πρόβλημα έγκειται στο ότι η πολιτική ζωή είναι πολύ σύνθετη για να μπορεί ένα μείζον πολιτικοκοινωνικό ζήτημα να αναχθεί σε ένα ναι ή ένα όχι. Παρόλα αυτά η προσφυγή στο λαό έχει αξία.

Επειδή το πολίτευμά μας είναι αντιπροσωπευτικό, οι εκλογές για την ανάδειξη των βουλευτών αποτελούν τον κανόνα, ενώ τα δημοψηφίσματα την εξαίρεση. Παρόλα αυτά το Σύνταγμά μας προβλέπει δύο είδη δημοψηφισμάτων: το «κυβερνητικό» και το «κοινωνικό». Το αποτέλεσμά του είναι συμβουλευτικό ή δεσμευτικό;