Το επαναστατικό κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Φεβρουάριος 1821) κατεστάλη από υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις, αλλά στην κυρίως Ελλάδα η Επανάσταση σταδιακά εδραιώθηκε. Την απελευθέρωση της Καλαμάτας (23/3/1821) ακολούθησε η ίδρυση (26/5/1821) της Πελοποννησιακής Γερουσίας, με Πρόεδρο τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Το διεθνές πολιτικό κλίμα, λίγα χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση και την πτώση του Ναπολέοντα, δεν ευνοούσε τα επαναστατικά κινήματα, καθώς οι ευρωπαϊκές απολυταρχίες φοβούνταν ενδεχόμενη ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης. Οι επαναστατημένοι Έλληνες, έχοντας επίγνωση αυτής της κατάστασης, προσπάθησαν, μέσα και από τις ποικίλες διακηρύξεις τους, να πείσουν τις ευρωπαϊκές Αυλές ότι ο αγώνας τους είχε εθνικοαπελευθερωτικό (και όχι ανατρεπτικό της καθεστηκυίας τάξης) χαρακτήρα.
Οι διακηρύξεις ανεξαρτησίας του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους
Μια ιδιαίτερη κατηγορία μνημείων της ελληνικής συνταγματικής ιστορίας αποτελεί μία δέσμη προκηρύξεων-διακηρύξεων που εξεδόθησαν στη συγκυρία της ενάρξεως του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821). Στην ιδιόμορφη αυτή κατηγορία εμπίπτουν, ειδικότερα, κείμενα όπως η Προκήρυξη του Ιασίου (24/2/1821), η Διακήρυξη της Καλαμάτας (23/3/1821) και η Πράξη των Καλτετζών (26/5/1821).
Οι εν λόγω πράξεις-διακηρύξεις δεν αποτελούν βέβαια εν στενή εννοία ολοκληρωμένα συνταγματικά κείμενα. Είναι, ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, κείμενα πανηγυρικού και καταστατικού χαρακτήρα, στα οποία διακηρύσσονται η κυριαρχία και ανεξαρτησία του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους. Στα ίδια κείμενα διαλαμβάνονται εν σπέρματι οι θεμελιώδεις αρχές επί των οποίων οι επαναστατημένοι Έλληνες φιλοδοξούσαν να οικοδομήσουν τη νεοπαγή πολιτεία τους. Η Πράξη των Καλτετζών θεωρείται μάλιστα το πρώτο «έγγραφο δημοσίου δικαίου» στην επαναστατημένη Ελλάδα.
Η ιεράρχηση της Φιλικής Εταιρείας
Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 από τους Ηπειρώτες Νικόλαο Σκουφά και Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Πάτμιο Εμμανουήλ Ξάνθο, με σκοπό τη μυστική προετοιμασία του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. Αργότερα, η έδρα της Εταιρείας μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός που επιτάχυνε τη διεύρυνση και ενδυνάμωσή της. Η Εταιρεία είχε αυστηρή ιεράρχηση με πέντε βαθμούς στην αρχή και από το 1820 επτά: τους αδελφοποιητές ή βλάμηδες, τους συστημένους, τους ιερείς, τους ποιμένες, τους αρχιποιμένες, τους αφιερωμένους και τους αρχηγούς των αφιερωμένων.
Πηγή: Τα Ελληνικά Συντάγματα και η Ιστορία τους(1797-1875), Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Αθήνα 2012.
