Search
Close this search box.

Πρώιμες Επαναστατικές Διακηρύξεις (1821)

Μια σειρά προκηρύξεων που εκδόθηκαν στο πλαίσιο έναρξης του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821), αν και δεν αντιπροσώπευαν ολοκληρωμένα συνταγματικά κείμενα, διακήρυτταν την κυριαρχία και ανεξαρτησία του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους και αναδείκνυαν τις θεμελιώδεις αρχές επί των οποίων οι επαναστατημένοι Έλληνες φιλοδοξούσαν να οικοδομήσουν τη νεοπαγή πολιτεία τους.

Το επαναστατικό κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Φεβρουάριος 1821) κατεστάλη από υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις, αλλά στην κυρίως Ελλάδα η Επανάσταση σταδιακά εδραιώθηκε. Την απελευθέρωση της Καλαμάτας (23/3/1821) ακολούθησε η ίδρυση (26/5/1821) της Πελοποννησιακής Γερουσίας, με Πρόεδρο τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Το διεθνές πολιτικό κλίμα, λίγα χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση και την πτώση του Ναπολέοντα, δεν ευνοούσε τα επαναστατικά κινήματα, καθώς οι ευρωπαϊκές απολυταρχίες φοβούνταν ενδεχόμενη ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης. Οι επαναστατημένοι Έλληνες, έχοντας επίγνωση αυτής της κατάστασης, προσπάθησαν, μέσα και από τις ποικίλες διακηρύξεις τους, να πείσουν τις ευρωπαϊκές Αυλές ότι ο αγώνας τους είχε εθνικοαπελευθερωτικό (και όχι ανατρεπτικό της καθεστηκυίας τάξης) χαρακτήρα.

Οι διακηρύξεις ανεξαρτησίας του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους

Μια ιδιαίτερη κατηγορία μνημείων της ελληνικής συνταγματικής ιστορίας αποτελεί μία δέσμη προκηρύξεων-διακηρύξεων που εξεδόθησαν στη συγκυρία της ενάρξεως του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821). Στην ιδιόμορφη αυτή κατηγορία εμπίπτουν, ειδικότερα, κείμενα όπως η Προκήρυξη του Ιασίου (24/2/1821), η Διακήρυξη της Καλαμάτας (23/3/1821) και η Πράξη των Καλτετζών (26/5/1821).

Οι εν λόγω πράξεις-διακηρύξεις δεν αποτελούν βέβαια εν στενή εννοία ολοκληρωμένα συνταγματικά κείμενα. Είναι, ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, κείμενα πανηγυρικού και καταστατικού χαρακτήρα, στα οποία διακηρύσσονται η κυριαρχία και ανεξαρτησία του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους. Στα ίδια κείμενα διαλαμβάνονται εν σπέρματι οι θεμελιώδεις αρχές επί των οποίων οι επαναστατημένοι Έλληνες φιλοδοξούσαν να οικοδομήσουν τη νεοπαγή πολιτεία τους. Η Πράξη των Καλτετζών θεωρείται μάλιστα το πρώτο «έγγραφο δημοσίου δικαίου» στην επαναστατημένη Ελλάδα.

Η ιεράρχηση της Φιλικής Εταιρείας

Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 από τους Ηπειρώτες Νικόλαο Σκουφά και Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Πάτμιο Εμμανουήλ Ξάνθο, με σκοπό τη μυστική προετοιμασία του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. Αργότερα, η έδρα της Εταιρείας μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός που επιτάχυνε τη διεύρυνση και ενδυνάμωσή της. Η Εταιρεία είχε αυστηρή ιεράρχηση με πέντε βαθμούς στην αρχή και από το 1820 επτά: τους αδελφοποιητές ή βλάμηδες, τους συστημένους, τους ιερείς, τους ποιμένες, τους αρχιποιμένες, τους αφιερωμένους και τους αρχηγούς των αφιερωμένων.

Πηγή: Τα Ελληνικά Συντάγματα και η Ιστορία τους(1797-1875), Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Αθήνα 2012.

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Τοπικά Συντάγματα

Ο Αγώνας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας συνδέθηκε από την πρώτη στιγμή με το αίτημα των επαναστατημένων Ελλήνων για εγκαθίδρυση συνταγματικού πολιτεύματος. Το αίτημα αυτό εκφράστηκε αρχικά με την ψήφιση των αυτοσχέδιων «τοπικών πολιτευμάτων», δηλαδή συνταγματικών κειμένων που καταρτίσθηκαν και ίσχυσαν σε περιφερειακό επίπεδο κατά τις απαρχές του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821).

Περισσότερα

Τα Συντάγματα της Εθνεγερσίας – Α΄ Ελληνική Δημοκρατία (1821-1827)

Όλα τα Συντάγματα της Εθνεγερσίας διακήρυσσαν το δημοκρατικό (αβασίλευτο) χαρακτήρα του πολιτεύματος και περιείχαν εκτενείς καταλόγους θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ωστόσο, στο πλαίσιο ανάδειξης των πρώτων κομματικών σχηματισμών στην Ελλάδα υπό την επήρεια των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) η επικρατούσα πολιτική αντιπαράθεση οδήγησε σύντομα στην εμφύλια διαμάχη (1823-1825), εξέλιξη η οποία υπονόμευσε την εφαρμογή των υιοθετηθέντων από τις Εθνικές Συνελεύσεις των Ελλήνων Συνταγμάτων.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.