1. Το κράτος αποτελεί μια ευρύτερη οργάνωση, η λειτουργία της οποίας στηρίζεται κι υποστηρίζεται από ειδικότερες οργανωτικές δομές.[1] Εν προκειμένω, καθίσταται σημαντική η σύγκλιση της συνταγματικής θεωρίας, υπό το πρίσμα της νομικής επιστήμης, με την οργανωτική θεωρία, που διαμορφώνεται στα πλαίσια της διοικητικής επιστήμης και του μάνατζμεντ. Επίσης, διαπιστώνεται πως οι δημόσιοι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί συνέβαλαν τόσο στη συνταγματική θεμελίωση του κράτους, όσο και στον καθορισμό των οικονομικών σχέσεων μέσα σε αυτό, διαδραματίζοντας το ρόλο του διαμεσολαβητή ή του διαχειριστή στο πεδίο της κοινωνικής αλληλεξάρτησης Συνδυάζοντας τα ανωτέρω επιστημονικά και μεθοδολογικά εργαλεία (νομική ερμηνεία, συνταγματικό δίκαιο, οργανωτική θεωρία, ανάλυση γραφειοκρατικού μοντέλου), θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε μια συνολική ή ολιστική θεώρηση του κρατικού φαινομένου και της δράσης των πολιτικών και διοικητικών οργάνων, τα οποία συλλαμβάνουν, διαμορφώνουν κι υλοποιούν τα εκάστοτε πεδία δημόσιας εξουσίας.
2. Οι παραπάνω σκέψεις θα μπορούσαν να συσχετιστούν με τη περίπτωση του e-ΕΦΚΑ, όπως θα επεξηγηθεί παρακάτω. Στην τρέχουσα περίοδο διενεργείται η διαδικασία αξιολόγησης κι εφαρμογής στοχοθεσίας στον e-ΕΦΚΑ, βάσει του νόμου 4940/2022. Ενδεικτικά αναφέρουμε την απόφαση 59418/15/01/2024 της διοίκησης e-ΕΦΚΑ με θέμα τον Επιχειρησιακό προγραμματισμό έτους 2024 των Τοπικών Διευθύνσεων του e-EΦΚΑ. Με την εν λόγω απόφαση οριοθετείται με τρόπο αόριστο κι επιστημονικά αβάσιμο η στοχοθεσία του φορέα για το έτος 2024.[2] Θεωρητικά, το εν λόγω πλάνο πάσχει μεθοδολογικά, δεδομένου ότι πρώτα θα πρέπει να προσδιορίσουμε το σκοπό και την εν γένει αποστολή της οργάνωσης, αλλά και το εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε (προσωπικό, δίκαιο, τεχνολογία κλπ.) και στη συνέχεια να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους, μέσω των όποιων θα μπορέσει να επιτευχθεί ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός προσανατολισμός της. Επίσης, η αξιολόγηση του προσωπικού δεν δύναται να πραγματοποιηθεί μονομερώς, αλλά σε ένα συνολικό πλαίσιο, που θα αφορά τόσο το ανθρώπινο δυναμικό του φορέα, όσο και την οργανωτική δομή του, το εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο, αλλά και την υλικοτεχνική του υπόσταση. Με τον τρόπο αυτό η αξιολόγηση θα μπορούσε να επιφέρει απτά κι ουσιαστικά αποτελέσματα. Η προαναφερθείσα πρακτική σαφώς απουσιάζει από τη διαμόρφωση της στοχοθεσίας του e-EΦΚΑ και διαφαίνεται το ενδεχόμενο πως η διοίκηση του φορέα δεν τοποθετείται ενεργά στις συναφείς θεωρητικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με τη στρατηγική και τη διάκριση των εννοιών στρατηγικός σκοπός, στρατηγικός στόχος κι ορθολογικό δημόσιο μάνατζμεντ.
4. Στο σημείο αυτό θα επιστρέψουμε στη νομική ανάλυση και θα παραθέσουμε κρίσιμες διατάξεις που σχετίζονται με την παρούσα προσέγγιση: α) Το Σύνταγμα στο άρθρο 82 παρ. 1 και 2 ορίζει πως «1. H Κυβέρνηση καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της Xώρας, σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και των νόμων. 2. O Πρωθυπουργός εξασφαλίζει την ενότητα της Κυβέρνησης και κατευθύνει τις ενέργειές της, καθώς και των δημόσιων γενικά υπηρεσιών για την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής μέσα στο πλαίσιο των νόμων». Εν συνεχεία, έχουμε το νόμο 4622/2019 , άρθρα 1, 18, 19, 20, 21, 22, 23. Περιληπτικά αναφέρουμε πως βάσει των εν λόγω άρθρων το Υπουργικό Συμβούλιο καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της Χώρας σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και των νόμων, αποφασίζει για πολιτικά θέματα γενικότερης σημασίας και ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που προβλέπουν το Σύνταγμα και οι νόμοι. Επίσης, ο νόμος καθορίζει διάκριση ανάμεσα στην Κεντρική Δημόσια Διοίκηση, η οποία σύμφωνα με το άρθρο 18 αποτελείται από το σύνολο των ακόλουθων φορέων: (α) Η Προεδρία της Δημοκρατίας, (β) η Προεδρία της Κυβέρνησης, (γ) τα Υπουργεία και οι αποκεντρωμένες ή περιφερειακές υπηρεσίες τους, (δ) οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και (ε) οι Ανεξάρτητες Αρχές. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ.1 η Κεντρική Δημόσια διοίκηση λειτουργεί βάσει των Αρχών της καλής διακυβέρνησης και της χρηστής διοίκησης[3], όπως αυτές καθορίζονται από τη διεθνή επιστημονική ανάλυση και πρακτική, ιδίως δε τις αρχές της νομιμότητας, της διαφάνειας και λογοδοσίας, της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας, της αναγκαιότητας και επικουρικότητας και της αξιοκρατίας[4] και του επαγγελματισμού. Ερμηνευτικά κι αναλογικά, θα πρέπει να συναχθεί το συμπέρασμα πως η οργάνωση και λειτουργία των φορέων ή των υπηρεσιών της Κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης, καθώς και των εποπτευόμενων από αυτούς νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, όπως περιγράφονται στο άρθρο 20, θα πρέπει να διέπεται από το πλέγμα των προαναφερθεισών αρχών, που αναφέρει το άρθρο 19 παρ.1. Διαφορετικά θα καταλήγαμε στο άτοπο συμπέρασμα πως ενδέχεται η Κεντρική Δημόσια διοίκηση να διέπεται για παράδειγμα από την αρχή της αποτελεσματικότητας ή της αξιοκρατίας, ενώ το εποπτευόμενο από αυτή ΝΠΔΔ να μη δεσμεύεται κατά την εκπλήρωση της αποστολής του από τις εν λόγω αρχές. Επίσης, ο νόμος 4940/2022 άρθρο 9 παρ. 5 ορίζει πως «Ορίζεται ελάχιστος υποχρεωτικός αριθμός τριών (3) στόχων ανά οργανική μονάδα σε όλα τα επίπεδα διοίκησης, εκ των οποίων ένας (1) σε κάθε μία εκ των ακόλουθων κατηγοριών: α) Παρεχόμενες υπηρεσίες της οργανικής μονάδας, β) εσωτερική οργάνωση και λειτουργία της οργανικής μονάδας, γ) γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες των υπαλλήλων της οργανικής μονάδας» Δηλαδή, ενώ το Σύνταγμα κι ο νόμος για το επιτελικό κράτος θέτουν ευρύτερες βάσεις για τη στοχοθεσία και τον εν γένει επιχειρησιακό σχεδιασμό του δημοσίου τομέα, ο νόμος 4940/2022 περιορίζει δραστικά τη διαδικασία αλλά και τα κριτήρια της διενεργούμενης αξιολόγησης του δημοσίου τομέα. Η διάσταση ανάμεσα στις υπό κρίση διατάξεις και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό του δημοσίου κι ειδικότερα του e – EΦΚΑ είναι προφανής.
5. Τα συνταγματικά ζητήματα που ανακύπτουν από τις προαναφερθείσες διατάξεις, αλλά και από την πρακτική τους εφαρμογή είναι τα ακόλουθα: α) Δεδομένης της πολύπλευρης διάστασης, αλλά και της πολυπλοκότητας των δημοσίων πολιτικών, οι συναφείς κυβερνητικές αποφάσεις ενδέχεται να ενσωματώνουν στοχοθεσίες που σχετίζονται με αντικρουόμενες ή αντιτιθέμενες αξίες κι αρχές. β) Το πεδίο της κοινωνικής εξισορρόπησης που καλείται να διαχειριστεί η εκάστοτε κυβέρνηση[5], βάσει της συνταγματικής της αποστολής, ενσωματώνει διαφοροποιημένα ή μη συγκλίνοντα κοινωνικοοικονομικά συμφέροντα, των οποίων η μεταχείριση κι η ρύθμιση καθίσταται εφικτή διαμέσου του συνδυασμού παραμέτρων της νομικής επιστήμης και παραδοχών της οικονομίας της αγοράς. γ) Με αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να επιτευχθεί περαιτέρω η οικονομική διάσταση του κράτους και παράλληλα να διασφαλιστεί ο χαρακτήρας του ως κοινωνικό κράτος δικαίου. Το ζητούμενο είναι το πώς θα διασφαλιστούν οι θεμελιώδεις αρχές του δικαίου, έτσι ώστε να μην καταλήξουμε στην αναίρεσή τους διαμέσου της εισαγωγής ανέλεγκτων πρακτικών που ενδέχεται να οδηγήσουν σε έμμεση ή άμεση καταστρατήγηση δεδομένων πεδίων των κοινωνικών δικαιωμάτων.[6]
6. Εστιάζοντας όσα αναπτύχθηκαν παραπάνω στην περίπτωση του e-ΕΦΚΑ, θα ήταν χρήσιμο να προβούμε στις εξής αρχικές παρατηρήσεις: α) Σύμφωνα με το Σύνταγμα , άρθρο 82 παρ. 1 και 2 καθορίζεται το πλαίσιο διακυβέρνησης της χώρας το οποίο είναι αλληλένδετο με τη δημοκρατική αρχή. Δηλαδή, η κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί τις κρατικές υποθέσεις. Η κυβέρνηση τελεί υπό την εμπιστοσύνη της βουλής, η οποία εκφράζει το εκλογικό σώμα, και κατά λογική συνέπεια μέσω της κυβερνητικής πολιτικής υλοποιούνται ποικίλες επιταγές που το εκλογικό σώμα έχει θέσει. Το ζητούμενο είναι το εύρος της διακριτικής ευχέρειας που διαθέτει η κυβέρνηση, όσον αφορά την εξειδίκευση και την τελική πραγμάτωση των υπό κρίση επιταγών. β) Όσον αφορά το πεδίο της κοινωνικής προστασίας κι ειδικότερα της κοινωνικής ασφάλισης, τα όρια μεταξύ κυβερνητικής ευχέρειας κι ουσιαστικής προστασίας των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων στην κοινωνική προστασία και την κοινωνική ασφάλιση ενδέχεται να είναι δυσδιάκριτα. Με το σκεπτικό αυτό ανακύπτει το ερμηνευτικό ζητούμενο για το επιτρεπόμενο όριο των εκάστοτε κυβερνητικών παρεμβάσεων στα ανωτέρω δικαιώματα, αλλά και το περιθώριο καθορισμού και σχεδιασμού της συναφούς με το θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης στοχοθεσίας. Δηλαδή, καταλήγουμε στο ζήτημα του στρατηγικού σχεδιασμού της κοινωνικής ασφάλισης, σε συσχέτιση με την έννοια και το περιεχόμενο της συνταγματικής της κατοχύρωσης. Συνακόλουθα, θα μπορούσε να υποστηριχθεί η άποψη πως η συνταγματική κατοχύρωση της κοινωνικής ασφάλισης αποτελεί έμμεση απόρροια της δημοκρατικής αρχής[7], δεδομένου ότι διάμεσου της πραγμάτωσης του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης ενεργοποιείται και διασφαλίζεται η συμμετοχή των πολιτών στις ποικίλες κοινωνικοοικονομικές εκφάνσεις, που σχετίζονται με τις δημόσιες πολιτικές, αλλά και το πλέγμα των ιδιωτικών δράσεων και σχέσεων, οι οποίες ελέγχονται και ρυθμίζονται επικουρικά από το κράτος.
7. Συνεχίζοντας την ανάλυση μας, θα παρατηρήσουμε πως η αποστολή του e-ΕΦΚΑ προσδιορίζεται από το ΠΔ 8/2019 άρθρο 1: «Αποστολή του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.) είναι η δημιουργία ενός πρότυπου, αποτελεσματικού και βιώσιμου μοντέλου κοινωνικής ασφάλισης, με γνώμονα τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και την ενίσχυση της κοινωνικής ευημερίας θέτοντας ίσους κανόνες για όλους.» Επίσης στο άρθρο 53 του εν λόγω ΠΔ αναφέρεται πως « Στρατηγικός σκοπός της Γενικής Διεύθυνσης Στρατηγικής και Ανάπτυξης είναι: α. Ο επιτελικός σχεδιασμός της λειτουργίας του ΕΦΚΑ. β. Η ανάπτυξη, η εφαρμογή και η επικαιροποίηση του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου λειτουργίας του ΕΦΚΑ για την επίτευξη του σκοπού του» Οι υπό κρίση διατάξεις είναι ασαφείς, δεδομένου ότι δε συνάγεται με σαφήνεια ο σκοπός του e-ΕΦΚΑ. Θα μπορούσε να γίνει αναφορά στο άρθρο 51 παρ 2 του νόμου 4387/2016 που ορίζει ότι: «Σκοπός του Ε.Φ.Κ.Α. είναι η κάλυψη των υπακτέων στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α. προσώπων για τους ασφαλιστικούς κινδύνους που προβλέπονται από την οικεία νομοθεσία με την προβλεπόμενη στο νόμο αυτόν χορήγηση…» παροχών σύνταξης ασθενείας κλπ. Οι μεθοδολογίες ή οι πρακτικές επίτευξης του ο εν λόγω σκοπού , της είσπραξης των εισφορών , της διαχείρισης των αποθεματικών, της απονομής των συντάξεων κλπ. δεν συγκεκριμενοποιούνται με σαφήνεια σε ένα μακροπρόθεσμο πλάνο, αλλά τελούν υπό την αναθεωρητική διακριτική ευχέρεια της διοίκησης του φορέα, υπό το πρίσμα των εκάστοτε κυβερνητικών συνθηκών.[8] Οι δεδομένες πρακτικές θα μπορούσαν να συνδυαστούν με την εγκύκλιο ΔΣΣΚ/Φ.8/10/οικ 1888 του ΥΠΕΣ για τη στοχοθεσία στο δημόσιο.[9]
8. Μέσα στο προαναφερθέν πλαίσιο, η κυβέρνηση βάσει της αποστολής της, όπως ορίζεται στο Σύνταγμα, άρθρο 82 παρ. 1 και 2, καλείται να ρυθμίσει και να προασπίσει τη λειτουργία του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης, όπως αυτός καθορίζεται από το άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος. Καταληκτικά θα πρέπει να παρατηρηθεί πως η κυβερνητική πλειοψηφία, αν και νομιμοποιείται, βάσει του Συντάγματος να διαχειρίζεται τις κρατικές υποθέσεις και παράλληλα να ηγείται της εκτελεστικής λειτουργίας του κράτους, θα πρέπει δρα εντός πλαισίων αποδοχής των ευρύτερων κοινωνικών συσχετισμών, αναλόγως των συνθηκών. Η εν λόγω παραδοχή καθίσταται κομβική για την εύρυθμη λειτουργία και περαιτέρω προαγωγή του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης. Στο σημείο αυτό, θα ολοκληρώσουμε, αναφέροντας πως το δικαίωμα της αξιοκρατικής συμμετοχής στις δημόσιες λειτουργίες διασυνδέεται αιτιωδώς με τη δημοκρατική αρχή. Η αρχή της αξιοκρατίας, όπως διαπλάθεται στο συνταγματικό κείμενο, ενδέχεται να συγκρούεται με επιμέρους τομείς του τεχνοκρατικού και του οικονομικού συνταγματισμού. Το εν λόγω ζήτημα, σε συνδυασμό με τα άρθρα 1 και 103 παρ. 1 του Συντάγματος, κανονιστικά στοιχεία σχετιζόμενων κοινωνικών δικαιωμάτων, το νόμο 5062/2023, αλλά κι άλλες συναφείς διατάξεις, θα ήταν χρήσιμο να αναλυθεί εκτενέστερα, με ειδικότερη αναφορά στην περίπτωση του e-ΕΦΚΑ.[10]
Αριστείδης Πρεδάρης
Υποψήφιος διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Master 2 en droit public spécialisé – υπάλληλος e -ΕΦΚΑ
Υποσημειώσεις:
[1] Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο Μάνεση «Το κράτος είναι οργάνωσις εξουσίας αυτοδυνάμου, διέπουσα τη συμβίωση του συνόλου των ανθρώπων εντός ορισμένης χώρας» Σύμφωνα με το Δημήτρη Τσάτσο το κράτος ορίζεται ως η «νομική προσωπικότητα ενός λαού που ζει σε ορισμένη χώρα και είναι εξοπλισμένη με πρωτογενή εξουσία» Σύμφωνα με τον Αντώνη Παντελή «Κράτος είναι το νομικό πρόσωπο με αυτοδύναμη εξουσία στο οποίο έχε οργανωθεί λαός μόνιμα εγκατεστημένος σε ορισμένη χώρα.»
[2] Οι επιχειρησιακοί στόχοι που ορίζονται είναι οι εξής:
1. Βελτίωση εσωτερικής οργάνωσης και λειτουργίας της Τοπικής Δ/νσης
2. Έκδοση των συνταξιοδοτικών αποφάσεων, ληξιπρόθεσμων και μη καθώς και η
εκκαθάριση αυτών
3. Επίσπευση του ελέγχου ασφάλισης και εισφορών και της διαδικασίας ανακεφαλαίωσης και πιστοποίησης χρόνου ασφάλισης
4. Βέλτιστη εξυπηρέτηση πολιτών και ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων όσον αφορά τη χορήγηση παροχών και υπηρεσιών ΚΕΠΑ
5. Βέλτιστη παροχή υπηρεσιών σε θέματα ενημέρωσης και εξυπηρέτησης πολιτών
6. Βέλτιστη εξυπηρέτηση πολιτών σε θέματα Μητρώου και Ασφάλισης
7. Βελτίωση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των υπαλλήλων των Τοπικών Διευθύνσεων Κατά την άποψη μας, ο σχεδιασμός κι η αξιολόγηση θα μπορούσαν να ανατεθούν σε εξωτερικούς συμβούλους, κατά αναλογική εφαρμογή πρακτικών του ιδιωτικού τομέα. Το θέμα απαιτεί νομοθετική ρύθμιση κι απαιτεί διερεύνηση αναφορικά με τη νομική του φύση και τη συμβατότητα του με νομικούς κανόνες αυξημένης τυπικής ισχύος.
[3] «Η πιο έντονη εφαρμογή της αρχής της χρηστής διοίκησης στην κοινωνική ασφάλιση οφείλεται στον ειδικό χαρακτήρα των αναπτυσσόμενων στο εν λόγω πεδίο έννομων σχέσεων μεταξύ του ασφαλισμένου και του ασφαλιστικού φορέα» Α. Στεργίου, Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης, 4η έκδ., 2022, σ. 523, αρ. 7 «Η αρχή της χρηστής διοικήσεως ή «αγαθής διοικήσεως» ή «χρηστής και εύρυθμης διοικήσεως» ή «των χρηστών διοικητικών ηθών» αναλύεται στην υποχρέωση της Διοίκησης να ενεργεί σύμφωνα με την καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη. Η συμπεριφορά της Διοίκησης πρέπει να ανταποκρίνεται στο κρατούν περί δικαίου αίσθημα, να διέπεται από ευθύτητα δηλ. να μη ενεργεί ή μη παραλείπει με διάφορα τεχνάσματα νομιμοφανή ή παράνομα, ούτε κατά τρόπο αντιφατικό. Η αρχή της χρηστής διοικήσεως έχει υιοθετηθεί, άμεσα ή έμμεσα και από το αρθρ. 10 Συντ., αρθρ. 4 § 1, γ΄ και § 2, 5 § 1 και § 2, 25 § 3 ΚΔΔιαδ.» Α. Μαρκαντωνάτου-Σκαλτσά, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, 3η έκδ., 2016, § 3, σ. 59
[4] «Η αρχή της αξιοκρατίας, «η οποία απορρέει από σειρά συνταγματικών διατάξεων, όπως τα άρθρα 4 παρ. 1, 5 παρ. 1 και 103 του Συντάγματος, επιβάλλει η πρόσβαση σε δημόσιες θέσεις και αξιώματα να γίνεται με κριτήρια που συνάπτονται με την προσωπική αξία και ικανότητα των ενδιαφερομένων, καθώς και με τα καθήκοντα της θέσεως που πρόκειται να καταλάβουν» Α. Γέροντας, Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου, 2η έκδ., 2020, σ. 137 , όπου και σχετική νομολογία Βλέπε και Απόστολο Παπατόλια Η αξιοκρατία ως αρχή και ως δικαίωμα σελ 140 επ. Κατά την άποψη μας θα μπορούσε να προταθεί το σχήμα δημοκρατική αρχή-ισότιμη συμμετοχή-συμμετοχικές διεργασίες-αξιοκρατική ανάδειξη.
[5]« Στην παρ. 1 του άρθρου82 Σ. θεμελιώνεται έτσι «κριτήριο ερμηνείας των σχετικών συνταγματικών διατάξεων, […] κριτήριο κατανομής του κέντρου βάρους στα διάφορα άμεσα όργανα του κράτους και […] δικλείδα για τη διασφάλιση του κοινοβουλευτικού συστήματος. Καταδεικνύεται έτσι ότι η ενίσχυση της θέσης της εκτελεστικής εξουσίας που παρατηρείται στα σύγχρονα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα εκδηλώνεται καταρχήν και πάντως στο επίπεδο της Κυβέρνησης… Ως γενική πολιτική ορίζεται «το σύνολο των στρατηγικού και τακτικού χαρακτήρα αποφάσεων και μέτρων που υιοθετούνται από την Κυβέρνηση, με βάση τις κοινωνικές και τις διεθνείς της δεσμεύσεις, και τα οποία αφορούν αφενός τον τρόπο άσκησης της εξουσίας –σχέσεις με άλλα κρατικά όργανα, λειτουργία διοίκησης, κρατικών μηχανισμών καταναγκασμού– και αφετέρου την κατεύθυνσή της ως προς την εσωτερική κατάσταση της χώρας, τις διεθνείς σχέσεις και τις δραστηριότητες στους διεθνείς και τους υπερεθνικούς οργανισμούς» Στυλιανός Ιωάννης Κουτνατζής Σύνταγμα ερμηνεία κατ΄άρθρο ηλεκτρονική έκδοση
[6] Υπενθυμίζουμε πως το κράτος δικαίου στηρίζεται στην εγγυητική λειτουργία του Συντάγματος και την ορθή εφαρμογή του, με γνώμονα την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και σε συνδυασμό με την αρχή της αναλογικότητας. Η συνθετική εφαρμογή των ανωτέρω παραμέτρων οδηγεί και στη διάπλαση του κοινωνικού κράτους, το οποίο εδράζεται στην αναγνώριση και περαιτέρω εμπέδωση των κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και την καθιέρωση μηχανισμών προστασίας τους. Βλέπε σχετικά Ευάγγελος Βενιζέλος Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου , 2021 σελ 386 επ. Επίσης παραθέτουμε τα κατωτέρω: «Μεγαλύτερη πρακτική σημασία από τη γενικόλογη «εγγύηση» του κράτους δικαίου στο άρθρο 25 παρ. 1 Συντ. έχει η υλοποίηση (ή μη) των επιμέρους αρχών, οι οποίες συνθέτουν, όπως προαναφέρθηκε, το δικαιοκρατικό τοπίο, όπως π.χ. η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ο σεβασμός στη διάκριση των εξουσιών και ιδιαίτερα στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης κ.ο.κ. Δεδομένου άλλωστε ότι το κράτος δικαίου συνιστά μια από τις θεμελιώδεις «αξίες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 2 ΣυνθΕΕ), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε από το 2020 να δημοσιεύει σχετικές ετήσιες εκθέσεις με ειδική αξιολόγηση ανά κράτος-μέλος.» «Ως κοινωνικό κράτος, κατά την έννοια του άρθρου 25 παρ. 1 Συντ., μπορεί να νοηθεί εκείνο που παρεμβαίνει στη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας προκειμένου να αμβλύνει τις ανισότητες, αναδιανέμοντας το εθνικό εισόδημα σε όφελος των οικονομικά ασθενέστερων» Κ. Χρυσόγονος, Συνταγματικό Δίκαιο, 3η έκδ., 2022, § 19, σ. 479
[7] «Όσον αφορά στην ουσιαστική διασύνδεση της δημοκρατικής αρχής με τις θεμελιώδεις αρχές του σεβασμού της αξίας του ανθρώπου, της ελευθερίας ανάπτυξης της προσωπικότητας, της ισότητας, του κοινωνικού κράτους και της εγγύησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τη διαπλέκει ουσιαστικά με την κοινωνία και τον άνθρωπο ως μέλος της, διασφαλίζοντας έτσι τους όρους ουσιαστικής δημοκρατικότητας της κοινωνίας. Mέσω των αρχών αυτών προσδίδεται στη δημοκρατική αρχή, πέρα από τη διαδικαστική της λειτουργία στο σχηματισμό της πολιτειακής βούλησης και εξουσίας, και ουσιαστική λειτουργία συμβολής στη διάπλαση κοινωνικών σχέσεων και πολιτισμικών αξιών.»
Γ. Κασιμάτης, Οι βάσεις του Πολιτεύματος και οι θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος, 2022, σ. 156, αρ. 192
[8] Ως ενδεικτικό παράδειγμα του τρέχοντος στρατηγικού κι επιχειρησιακού σχεδιασμού του e-ΕΦΚΑ βλέπε σχετική ιστοσελίδα και σχετική εγκύκλιο στην οποία αναφέρεται πως «2. ο μη μισθωτός να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον δύο (2) μήνες ασφάλισης κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την ημερομηνία προσέλευσης ή επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου και να έχουν καταβληθεί οι απαιτητές ασφαλιστικές εισφορές, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τις διατάξεις του ν.4387/2016, όπως ισχύει. Σε περίπτωση ύπαρξης οφειλής, σύμφωνα με το εδάφιο β΄ της παρ.1 του άρθρου 23 του ν.4529/2018 (Α΄56), η ασφαλιστική ικανότητα ανανεώνεται ανά μήνα, εφόσον η οφειλή έχει εξοφληθεί ή ρυθμιστεί σε δόσεις και τηρείται η εξόφληση των δόσεων.» Το ύψος των οφειλών, η χρονική περίοδος που αυτές ανάγονται δε διευκρινίστηκαν με σαφήνεια , επίσης δε χορηγήθηκε ενδεχόμενη περίοδος χάριτος πριν την επέλευση του ασφαλιστικού κίνδυνου, ή τη λήξη της ασφαλιστικής ικανότητας, με αποτέλεσμα τη μαζική προσέλευση των μη μισθωτών στις υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ, κατά την τρέχουσα περίοδο, προκειμένου να λάβουν ασφαλιστική ικανότητα. Κατόπιν αυτού, ακολούθησε η εισήγηση σχετικών νομοθετικών παρεμβάσεων.
[9] Στην εν λόγω εγκύκλιο μεταξύ των άλλων αναφέρεται πως «Τέλος επισημαίνεται ότι, για την πληρέστερη κατανόηση του νέου συστήματος στοχοθεσίας, κρίθηκε απαραίτητη η υλοποίηση εξειδικευμένων διαδραστικών εργαστηρίων, εφαρμογής διαδικασίας στοχοθεσίας σύμφωνα με τις προβλέψεις του ν. 4940/2022. Τα εν λόγω εργαστήρια, θα υλοποιηθούν μέσω του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης (ΙΝ.ΕΠ.) του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ), για την επιμόρφωση των προϊσταμένων μέσω τόσο θεωρητικής προσέγγισης της διαδικασίας όσο και πρακτικής εφαρμογής αυτής. Στο επόμενο χρονικό διάστημα θα ακολουθήσει σχετική πρόσκληση, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, για τη συμμετοχή στα ως άνω εργαστήρια κατά προτεραιότητα προς τους προϊσταμένους, οι οποίοι καλούνται να συμμετέχουν στη διαδικασία καθορισμού και εξειδίκευσης των στόχων. Η συμμετοχή τους κρίνεται εξαιρετικά σημαντική για την ορθή εφαρμογή της διαδικασίας στοχοθεσίας του ν. 4940/2022.» Στο σημείο αυτό, για την εξαγωγή ευλόγων συμπερασμάτων καθίσταται χρήσιμη η παραπομπή σε προηγούμενη δημοσίευση μας: «Τα επίπεδα διοίκησης του e-Ε.Φ.Κ.Α υπό το πρίσμα του συνταγματικού δικαίου και των νομοθετικών επιλογών». Παρ. 3,5 Επίσης, θα πρέπει να σχολιαστεί το γεγονός ότι η πλειονότητα των υποψηφίων συνταξιούχων προτιμά τη συμβολή νομικών ή εργατολόγων για την επίλυση ή τη διαχείριση της συνταξιοδοτικής τους υπόθεσης. Συνεπώς, χρήζουν διερεύνησης οι λόγοι κι οι αιτίες που οδηγούν τους εν λόγω ασφαλισμένους στην προαναφερθείσα επιλογή. Γιατί να μην αναζητήσουν λύση για το συνταξιοδοτικό τους θέμα εντός των πλαισίων και των υπηρεσιών της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης;
[10] Βλέπε και Απόστολο Παπατόλια Τεχνοκρατία και Δημοκρατία στη Σύγχρονη Διακυβέρνηση σελ 311 επ. και Κωνσταντίνο ΠαπαδημητρίουΣτρατηγικός σχεδιασμός/προγραμματισμός & ελληνική δημόσια διοίκηση : θεωρία σχεδιασμού-προγραμματισμού, ιστορία σχεδιασμού στην ελληνική δημόσια διοίκηση, εμπειρία σύγχρονου “επιτελικού κράτους”, δημιουργία με προτάσεις και πραγματοποιήσεις. Πρακτικός Οδηγός για σχεδιαστές, Άγγελο Στεργίου, Κοινωνικά Δικαιώματα σελ 109 επ., Ελευθέριο ΒενιζέλοΜαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, 2021σελ 318 επ. Κοντιάδης Ξενοφών Μαθήματα κοινωνικής διοίκησης και δικαίου κοινωνικής ασφάλειας σελ 104 επ.
