Μεταπολιτική, κρίση αντιπροσώπευσης και κομματικές εκλογές, Φανή Κουντούρη, Αναπλ. Καθηγ. Πολιτικής Επιστήμης και Επικοινωνίας, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Πώς μπορούμε να σκεφτούμε την έννοια της μεταπολιτικής σήμερα ειδικά μετά τις πρόσφατες εσωκομματικές εκλογές στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Συνιστούν οι εκλογές αυτές τομή σε μία διαδικασία διευρυνόμενης αποπολιτικοποίησης όπου το πολιτικό δεν είναι πλέον προτεραιότητα ή μήπως συνιστούν ένα παράδοξο γεγονός εξωπολιτικής σε μία εποχή πολλαπλασιασμού των τόπων πολιτικοποίησης και πολιτικής συμμετοχής; Πρόκειται για ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα παράδοξα της εποχής μας.
Θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα μέσα από την εξέταση τριών μάκρο διαδικασιών που αποδεικνύουν ότι τα φαινόμενα που εξετάζουμε σήμερα δεν είναι καινοφανή:
Η πρώτη συνιστά την κρίση της παραδοσιακής αντιπροσώπευσης. Ήδη από τις εκλογές του 2012 εκλέγονται στην Βουλή αντιπρόσωποι που δεν έχουν τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών επαγγελματικών κατηγοριών ή δεν διαθέτουν κομματική προϋπηρεσία. Τον μετασχηματισμό αυτόν τον ανιχνεύουμε στην τοπική αυτοδιοίκηση, την Eυρωβουλή, όπως και στην περίπτωση κομμάτων που συγκροτούνται από αρχηγούς εκτός κομματικής πολιτικής.
Η δεύτερη αφορά τον μετασχηματισμό των πολιτικών κομμάτων υπό την επήρεια των μετασχηματισμών της πολιτικής επικοινωνίας. Η συνθήκη της διαρκώς αυξανόμενης επιρροής της επικοινωνίας στην πολιτική διαδικασία έχει καταγραφεί ήδη από τη χρυσή εποχή του Τύπου.
Η τρίτη αφορά τη ρευστοποίηση των πολιτικών ταυτοτήτων και των ορίων τους. Ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του στη διαιρετική τομή Αριστεράς-Δεξιάς, ενώ αντιμετωπίζει επιλεκτικά ετερόκλητες πολιτικές πεποιθήσεις.
Ποιος άνοιξε την πόρτα στον Στέφανο Κασσελάκη;, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Η επικρατούσα ερμηνεία της νίκης του Στέφανου Κασσελάκη στις εκλογές για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αποδίδει το μεγαλύτερο βάρος στη δύναμη της εικόνας και στον κομβικό ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην καθημερινότητα των πολιτών στις σύγχρονες δημοκρατίες, ενώ δευτερευόντως υπογραμμίζει και τις ιδιαιτερότητες ενός οργανωτικά ασπόνδυλου κόμματος που διαμορφώθηκε με κύριο άξονα αναφοράς τη λατρεία ή το μίσος σε πρόσωπα. Μια τέτοια ερμηνεία – πέραν από το ότι αντιμετωπίζει λανθασμένα τον ΣΥΡΙΖΑ ως ιδιαιτερότητα – αγνοεί τη σημασία του ανοίγματος της διαδικασίας εκλογής κομματικών ηγεσιών στο σύνολο του εκλογικού σώματος για την επικράτηση προσωποκεντρικών κριτηρίων επιλογής, αλλά και την αιτία για την οποία όλα σχεδόν τα σύγχρονα κόμματα στρέφονται σε αυτήν την οδό: την αίσθηση αποξένωσης του μέσου πολίτη από κάθε εκλεγμένο αξιωματούχο. Μήπως λοιπόν η πόρτα για τον Στέφανο Κασσελάκη άνοιξε «από τα μέσα»;
Υπάρχει απάντηση στη μεταπολιτική;, Γιώργος Σιακαντάρης, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας
Το αν υπάρχει πολιτική απάντηση στη μεταπολιτική ή πλέον αυτή αποτελεί την «πολιτική» του μέλλοντος, όπως έδειξε και η επικράτηση Κασσελάκη, αποτελεί το αντικείμενο της εισήγησής μου.
Η μεταπολιτική είναι ο μοντέρνος τρόπος αμφισβήτησης της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία δεν απειλείται πλέον από συνταγματάρχες, πραξικοπήματα και τανκς. Απειλείται από φαινόμενα που γεννιούνται από την απογοήτευση των πολιτών από την πολιτική και τους πολιτικούς. Το φαινόμενο εδώ, όπως και σ’ άλλες χώρες, είναι αποτέλεσμα της απογοήτευσης από την πολιτική. Κατάσταση που ξεκινά από τη δεκαετία του 1990, ίσως και λίγο νωρίτερα και κορυφώνεται σήμερα που οι πολίτες πιστεύουν πως τα πολιτικά προβλήματα λύνονται καλύτερα από μη πολιτικούς (τεχνοκράτες-Ντράγκι, πλούσιους-Τραμπ, σταρ-Γκρίλο και πλούσιους συν τηλε-σταρ-Μπερλουσκόνι). Αυτοί στην πολιτική προέκυψαν από το πουθενά. Ο Τραμπ δεν ήταν καν μέλος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Ούτε οι Μπερλουσκόνι-Γκρίλο ήταν μέλη κάποιου κόμματος.
Όλα αυτά αντανακλούν την αποτυχία της πολιτικής, ως δραστηριότητας που εκφράζει το συλλογικό συμφέρον, να αποφύγει τη διαπλοκή της με τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, να αντισταθεί στις επικοινωνιακές ανάγκες της ενημερωδιασκέδασης, να αρνηθεί την καθυπόταξή της στους κώδικες του τηλεοπτικού θεάματος, να υποταγεί δηλαδή σε ισχυρές εξωθεσμικές ομάδες πίεσης, την αδιαφάνεια, τις πελατειακές σχέσεις, τη διαφθορά και πολλά άλλα. Φαινόμενα σαν αυτό του κ. Κασσελάκη προωθούν τον εαυτό τους ως πρόγραμμα. Η μεταπολιτική είναι το άλλο όνομα της μεταδημοκρατίας, όπου ενώ διεξάγονται εκλογές και οι κυβερνήσεις μπορούν να αλλάξουν, ο προεκλογικός αγώνας είναι ένα πλήρως ελεγχόμενο θέαμα που ενορχηστρώνεται από ανταγωνιστικές ομάδες επαγγελματιών ειδικευμένων στις τεχνικές της πειθούς, και επικεντρώνει στενά σε ένα μικρό φάσμα θεμάτων που επιλέγονται από συγκεκριμένες ομάδες. Ποια όμως είναι η απάντηση σ’ όλα αυτά; Σίγουρα όχι η εμμονή στο παρελθόν αλλά η παγκοσμιοποίηση και των πολιτικών θεσμών.
Μεταπολιτική, κρίση αντιπροσώπευσης και κομματικές εκλογές, Χαράλαμπος Τσιλιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ανατάραξε τα νερά του πολιτικού σκηνικού και έδωσε τροφή για συζήτηση όσον αφορά το λεγόμενο «φαινόμενο Κασσελάκη», δηλ. το πώς ένας άγνωστος στο ευρύ κοινό νέος πολιτικός που ζει μόνιμα εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό κατάφερε μέσα σε λίγες εβδομάδες όχι μόνο να γίνει γνωστός αλλά και να εκλεγεί Αρχηγός του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης από την ανοικτή διαδικασία της εκλογής αρχηγού από την εκλογική βάση του κόμματος.
Παράλληλα ανατάραξε τα νερά της διαχρονικής συζήτησης για την εσωκομματική δημοκρατία και τις εσωτερικές διαδικασίες ενός κόμματος εξουσίας, ιδιαίτερα τον τρόπο της εκλογής του.
Παίρνει θέση το Σύνταγμα πάνω στο θέμα αυτό; Μήπως ο νόμος έχει κάποια πρόβλεψη; Κι αν όχι μήπως θα έπρεπε να προβλέπει και να κατοχυρώνει τις διαδικασίες εσωκομματικής δημοκρατίας και τον τρόπο ανάδειξης του Αρχηγού; Μήπως ο τρόπος της εκλογής Κασσελάκη οδηγεί στο συμπέρασμα εγκατάλειψης της άμεσης εκλογής αρχηγού κόμματος από την εκλογική βάση και επιστροφή στην εκλογή από την στενή κομματική βάση μέσω Συνεδρίου ή ειδικού εκλεκτορικού σώματος;
Σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απάντηση στην ενδιαφέρουσα εκδήλωση αύριο, Τρίτη 24 Οκτωβρίου 2023, 18:00-20:30.
