Στις 25 Νοεμβρίου 2019, με το ψήφισμα της Θ΄ Αναθεωρητικής Βουλής, ολοκληρώθηκε η τέταρτη κατά σειρά αναθεώρηση του ελληνικού Συντάγματος στα 44 χρόνια της Μεταπολίτευσης.
Από τις 49 διατάξεις που προκρίθηκαν ως αναθεωρητέες από την προτείνουσα Βουλή της ΙΗ΄ περιόδου, μόνο 18 διατάξεις συγκέντρωσαν την απαιτούμενη πλειοψηφία και τελικά αναθεωρήθηκαν.
Ειδικότερα, από τις 33 διατάξεις που παραπέμφθηκαν στην Αναθεωρητική Βουλή και απαιτούσαν για την αναθεώρησή τους πλειοψηφία των 3/5 του όλου αριθμού των βουλευτών, μόνο 3 τελικά συγκέντρωσαν πάνω από 180 ψήφους και συνεπώς αναθεωρήθηκαν.
Σημειώνεται ότι η δυνατότητα επίτευξης της απαιτούμενης πλειοψηφίας στις τρεις αυτές διατάξεις, παρά τις επί μέρους διαφορές των κομμάτων, είχε επισημανθεί από αυτή τη στήλη κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή.
Φ.Ε.Κ. (Τεύχος Πρώτο, Αριθμός Φύλλου 187, 28 Νοεμβρίου 2019) με το Ψήφισμα της Θ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων: Λήψη
Φ.Ε.Κ. 211 Α΄/24-12-2019, με το Σύνταγμα της Ελλάδας μετά το Ψήφισμα της 5ης Νοεμβρίου 2019 της Θ’ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων: Λήψη
Άρθρα που αναθεωρούνται
α) Το άρθρο 21 παρ.1 που με 190 θετικές ψήφους (107 αρνητικές) αναθεωρείται σύμφωνα με την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας περί κατοχύρωσης ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων των πολιτών. Η εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ απορρίφθηκε με 182 ψήφους (έλαβε 106 θετικές ψήφους, ενώ 9 βουλευτές ψήφισαν παρών).
β) Την προσθήκη νέας παραγράφου (4) στο άρθρο 54, που δίδει τη δυνατότητα στον κοινό νομοθέτη να καθιερώσει ειδικές διατάξεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στους απόδημους Έλληνες. Η σχετική πρόταση της Νέας Δημοκρατίας πλειοψήφησε σε σχέση με εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ συγκεντρώνοντας 212 θετικές ψήφους (84 αρνητικές και 1 παρών).
γ) Το άρθρο 73, που αποτέλεσε πεδίο σύγκλισης συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, αφού με 254 θετικές ψήφους (32 αρνητικές και 11 παρών) υπερψηφίσθηκε η δυνατότητα της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας με υπογραφή 500.000 πολιτών.
Όσον αφορά στις υπόλοιπες 16 αναθεωρητέες διατάξεις που συγκέντρωσαν στην προαναθεωρητική Βουλή πλειοψηφία μεγαλύτερη των 3/5 και συνεπώς αρκούσαν για την αναθεώρησή τους πλέον 151 ψήφοι, από αυτές οι 15 τελικώς υπερψηφίσθηκαν στην Αναθεωρητική Βουλή. Συγκεκριμένα:
- Το άρθρο 32 παρ. 4, αναθεωρείται σύμφωνα με την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας που πλειοψήφησε με 158 θετικές ψήφους (139 αρνητικές ψήφους) και περιλαμβάνει την αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής και τον καθορισμό νέων πλειοψηφιών για την εκλογή του από τη Βουλή (απόλυτη ή και σχετική πλειοψηφία).
- Το άρθρο 62 περί του ακαταδίωκτου των βουλευτών συγκέντρωσε 179 θετικές ψήφους (έναντι 117 αρνητικών) για την αναθεώρησή του ως προς τον περιορισμό της δυνατότητας καταστρατήγησης του θεσμού της βουλευτικής ασυλίας (πρόταση πλειοψηφίας).
- Το άρθρο 68 παρ. 2 με ευρεία συναίνεση (189 υπέρ, 94 κατά και 14 παρών) αναθεωρείται, δίνοντας τη δυνατότητα στην εκάστοτε αντιπολίτευση να επιβάλει τη σύσταση μέχρι δύο εξεταστικών επιτροπών ανά κοινοβουλευτική περίοδο.
- Το άρθρο 86 παρ. 3 αναθεωρείται με θετική ψήφο από 274 βουλευτές (καμία αρνητική ψήφος, ενώ 23 βουλευτές ψήφισαν παρών), που τάχθηκαν υπέρ της κατάργησης της αποσβεστικής προθεσμίας για άσκηση δίωξης υπουργών ή υφυπουργών.
- Το άρθρο 96 παρ. 5 συγκέντρωσε ευρύτατη σύγκλιση απόψεων (189 βουλευτές υπερψήφισαν, 94 βουλευτές καταψήφισαν και 14 ψήφισαν παρών) για την αναθεώρησή του ως προς την κατεύθυνση της συνταγματικής εξομοίωσης του καθεστώτος των στρατιωτικών δικαστών με αυτό των συναδέλφων τους των πολιτικών δικαστηρίων.
- Το άρθρο 101Α με την αναθεώρησή του σύμφωνα με την πρόταση της πλειοψηφίας (158 θετικές ψήφους έναντι 139 αρνητικών) μειώνει την απαιτούμενη για την επιλογή των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών πλειοψηφία από τα 4/5 στα 3/5 του όλου αριθμού των μελών της Διάσκεψης των Προέδρων.
- Οι εννέα μεταβατικές διατάξεις του Συντάγματος του 1975 (άρθρα 112 παρ. 4, 113, 114 παρ.1 και 2, 115 παρ. 1, 2, 3 και 4 και 119 παρ. 1) των οποίων η ισχύς έχει εκ των πραγμάτων λήξει ψηφίσθηκαν ομόφωνα (297 θετικές ψήφοι – απουσίαζαν τρεις βουλευτές) να καταργηθούν.
Περιορισμένο το εύρος της Αναθεώρησης
Ως προς το αποτέλεσμα της αναθεωρητικής διαδικασίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το τελικό εύρος της αναθεώρησης ήταν περιορισμένο σε σχέση με τις προσδοκίες που ενδεχομένως είχαν δημιουργηθεί ακριβώς πριν από ένα χρόνο (Νοέμβριος 2018), όταν ξεκινούσε η εν λόγω διαδικασία με την κατάθεση των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας. Όμως, δεν θα πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής μας δύο σημαντικές παράμετροι:
- H δυσχέρεια σύγκλισης μεταξύ συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης που διαφάνηκε ακόμη και σε θέματα, όπως η ψήφος των αποδήμων Ελλήνων, που υπήρχε σύγκλιση σε επίπεδο αρχών.
- Για πρώτη φορά από το 1975 η αναθεώρηση ολοκληρώθηκε από Βουλή με διαφορετική ιδεολογική και πολιτική σύνθεση από ό,τι η προτείνουσα Βουλή οπότε περιορίσθηκε το εύρος των αναθεωρητέων διατάξεων στις οποίες συμφωνούσε η νέα συμπολίτευση.
Τέλος, ως προς την πρακτική της Αναθεωρητικής Βουλής, αξίζει να σημειωθεί ότι η Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος ολοκλήρωσε τις εργασίες της μέσα σε σχεδόν δύο μήνες από τη σύστασή της, πραγματοποιώντας δώδεκα συνολικά συνεδριάσεις.
Η δε Ολομέλεια αφιέρωσε μια συνεδρίαση στη συζήτηση επί της αρχής και 4 συνεδριάσεις επί των αναθεωρητέων διατάξεων και ολοκλήρωσε το αναθεωρητικό έργο της με τη μοναδική ψηφοφορία των μελών της στις 25.11.2019.
