Στις 24 Μαρτίου 2022 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία επί της Πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση Κανονισμού σχετικά με τις διεκδικήσιμες και δίκαιες αγορές στον ψηφιακό τομέα (πράξη για τις ψηφιακές αγορές, Digital Markets Act) COM (2020) 842 final) [εφεξής: DMA]. Η DMA φιλοδοξεί να εγκαθιδρύσει ένα πλαίσιο ασύμμετρης ρύθμισης για ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες παρέχουν βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας (core platform services) και πληρούν ορισμένα σαφή ποσοτικά όρια, τα οποία στηρίζονται σε ποιοτικά κριτήρια (σημαντικός αντίκτυπος στην εσωτερική αγορά, σημαντική πύλη για τη σύνδεση επιχειρηματικών χρηστών με τελικούς χρήστες και παγιωμένη θέση). Οι πλατφόρμες αυτές αναγορεύονται σε ρυθμιστές πρόσβασης (gatekeepers) με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ρυθμιστές πρόσβασης υπέχουν ex ante υποχρεώσεις που εντοπίζονται στις μαύρες λίστες των άρθρων 5 και 6 της Πρότασης DMA και εφαρμόζονται αυτόματα (self – executable). Στα άρθρα 5 και 6 αφομοιώνεται εν πολλοίς η πρακτική της Ευρ. Επιτροπής και η ενωσιακή νομολογία σχετική με την εφαρμογή του άρθρ. 102 ΣΛΕΕ σε επιχειρηματικά μοντέλα παρόχων επιγραμμικών υπηρεσιών [“a best of” competition law cases, βλ. Podszun/Bogardtz/Langenstein, EuCML 2021, 60, 65]. Σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι επιχειρήσεις θα έχουν περιθώριο έξι μηνών από τη θέση σε ισχύ του κυοφορούμενου Κανονισμού για τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την DMA. Το τελικό κείμενο χρήζει νομοτεχνικών βελτιώσεων και θα πρέπει να εγκριθεί και επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Σύμφωνα με το δημοσιευθέν δελτίο τύπου και τη συνέντευξη τύπου της 25ης Μαρτίου 2022, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, επήλθαν οι εξής κυρίως τροποποιήσεις στην Πρόταση της Επιτροπής (COM (2020) 842 final):
- Τα ποσοτικά κατώφλια για την αναγωγή μίας πλατφόρμας σε ρυθμιστή πρόσβασης αυξάνονται και συνίστανται σε ετήσιο κύκλο εργασιών εντός ΕΟΧ τουλάχιστον 7,5 δις ευρώ ή μέση χρηματιστηριακή ή ισοδύναμη πραγματική αγοραία αξία της επιχείρησης τουλάχιστον 75 δις ευρώ (σε αντίθεση με τα όρια των 6,5 δις ευρώ και 65 δις ευρώ αντίστοιχα στην από 15.12.2020 Πρόταση της Επιτροπής).
- Προγράμματα περιήγησης (browsers) και βοηθοί φωνής (voice assistants) θα ενταχθούν στο πεδίο εφαρμογής της DMA με τη συμπερίληψη αυτών στον εξαντλητικό κατάλογο των βασικών υπηρεσιών πλατφόρμας (core platform services).
- Οι απαιτήσεις διαλειτουργικότητας (interoperability) θα επεκταθούν και σε μεγάλους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων, όπως είναι λ.χ. οι WhatsApp, Facebook Messenger, iMessage, εφόσον τούτο ζητηθεί από μικρότερες πλατφόρμες. Η επιβολή υποχρεώσεων διαλειτουργικότητας σε κοινωνικά δίκτυα θα εξετασθεί στο μέλλον.
- Θα απαγορευθεί στους ρυθμιστές πρόσβασης ο συνδυασμός δεδομένων για σκοπούς στοχευμένης διαφήμισης, εκτός αν έχουν εξασφαλίσει τη συγκατάθεση του χρήστη.
- Θα απαγορευθεί στους ρυθμιστές πρόσβασης να εγκαθιστούν στα λειτουργικά τους συστήματα ως προεπιλογή (by default) ορισμένες εφαρμογές λογισμικού, λ.χ. προγράμματα περιήγησης.
- Θα επιβληθεί μία νέα υποχρέωση, ώστε να διασφαλισθεί η δυνατότητα των χρηστών για εύκολη απεγγραφή από βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας (core platform services).
- Η υποχρέωση για παροχή πρόσβασης υπό όρους δίκαιους, εύλογους και μη ενέχοντες διακριτική μεταχείριση (όροι FRAND) θα εφαρμόζεται όχι μόνο σε καταστήματα εφαρμογών λογισμικού (app stores), όπως προβλέπει η Πρόταση της Ευρ. Επιτροπής, αλλά και σε κοινωνικά δίκτυα και μηχανές αναζήτησης.
- Τα πρόστιμα θα ανέρχονται σε 20% του παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών του ρυθμιστή πρόσβασης σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων παραβάσεων.
- Σε περίπτωση συστηματικής μη συμμόρφωσης (τρεις παραβάσεις τα τελευταία οκτώ χρόνια) η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να απαγορεύει την εξαγορά από τον ρυθμιστή πρόσβασης άλλων επιχειρήσεων για ορισμένο χρονικό διάστημα.
- Εκτός από τη Συμβουλευτική Επιτροπή για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Advisory Committee), προβλέπεται η σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου (high – level expert group), η οποία θα συνδράμει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου ανήκει η κεντρική και αποκλειστική αρμοδιότητα για την εφαρμογή των νέων κανόνων.
- Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να εξουσιοδοτήσουν τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού να πραγματοποιούν έρευνες. Οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού θα διαβιβάζουν τα ευρήματα στην Επιτροπή.
- Δεν αποκλείονται συλλογικές αγωγές καταναλωτών [Για το ζήτημα της ιδιωτικής επιβολής της DMA βλ. αιτ. σκ. 77α της πρότασης του εισηγητή Andreas Schwab (Draft Report on the proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council Contestable and fair markets in the digital sector (Digital Markets Act) (COM(2020)0842 – C9-0419/2020 – 2020/0374(COD)) και Zober, NZKart 2021, 611, 614, 615].
Έφη Ι. Κινινή
Επίκ. Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
