Όλα δείχνουν, μετά τον α’ γύρο των εκλογών, ότι σύντομα στη Γαλλία θα έχουμε μία «συγκατοίκηση» και πιθανότατα μία κυβέρνηση Μπαρντελά από το Rassemblement national της Λεπέν.
Όταν στο γαλλικό σύστημα υπάρχει συγκατοίκηση (διαφορετικό κόμμα στην κυβέρνηση και διαφορετικό στην προεδρία), το πολίτευμα αποκτά προεδρικά χαρακτηριστικά. Εξ ου και η κουβέντα για «παραλυσία», «ακυβερνησία» που ακούμε συνήθως στην Αμερική, όταν ο Πρόεδρος δεν ελέγχει ένα από τα δύο νομοθετικά σώματα.
Αυτό δείχνει να έχει ορισμένες άμεσες και πολύ πρακτικές συνέπειες σε συνταγματικό επίπεδο.
Ήδη στη Γαλλία έχει ξεκινήσει μία συζήτηση (θεωρητική προς το παρόν) ως προς τις αρμοδιότητες της κυβέρνησης και του Προέδρου με αφορμή την επιλογή του ευρωπαίου επιτρόπου[1]. Τυπικά επιλέγει η κυβέρνηση, ουσιαστικά ο Πρόεδρος (ως προνομία), ο οποίος μάλιστα μπορεί να ελέγξει και να μπλοκάρει πολιτικά σε ενωσιακό επίπεδο την επιλογή. Θα επικρατήσει άραγε το γράμμα των Συνθηκών ή το πνεύμα του Συντάγματος σε αυτό το επερχόμενο bras de fer;
Κατά το παρελθόν λυμένα ζητήματα εκπροσώπησης της Γαλλίας στα όργανα της ΕΕ είναι πολύ πιθανό να επανέλθουν εξίσου στο προσκήνιο ως συνταγματικές διαμάχες, ιδίως αν αναλογιστούμε τις θέσεις του κόμματος Λεπέν.
Γενικότερα, η συγκατοίκηση, ιδίως με τους προαλειφόμενους πολιτικούς όρους, διαμορφώνει το έδαφος για μία διαρκή μάχη χαρακωμάτων μεταξύ κυβέρνησης και Προέδρου ως προς την κατανομή των αρμοδιοτήτων. Κρίσιμος θα είναι και ο ρόλος του Συνταγματικού Συμβουλίου σε αυτό, στον βαθμό όμως που η διαμάχη θα μεταφερθεί στο επίπεδο κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας-Προέδρου.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό συμπέρασμα που προκύπτει από τις προειδοποιητικές βολές της Κομισιόν σε σχέση με την υπέρβαση του επιτρεπτού ποσοστού χρέους και ελλείμματος από τη Γαλλία, οι οποίες σαφέστατα απευθύνονται στους μελλοντικούς κυβερνητικούς μνηστήρες.
Η νέα οικονομική διακυβέρνηση, όπως διαμορφώθηκε μετά την κρίση, δεν έχει μόνο δημοσιονομικό περιεχόμενο. Είναι πρωτίστως πολιτικό εργαλείο ελέγχου των σημαντικών οικονομικών αποφάσεων που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο. Αυτόν τον ρόλο του «Πανοπτικού» τον απέκτησε η Κομισιόν χάρη σε συγκεκριμένες θεσμικές και νομικές μεταρρυθμίσεις κατά την περίοδο της κρίσης, αλλά και χάρη στη συμμετοχή της στην Τρόικα και την εμπλοκή της στην πολύχρονη διαδικασία επιτήρησης της Ελλάδας.
Και παλιότερα βέβαια μπορούσε να ενεργοποιήσει τις διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος, αλλά σε μία τουλάχιστον περίπτωση δεν το έπραξε και μάλιστα με εμπλεκόμενη χώρα τη Γαλλία.
Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά και τα όπλα που έχει στη διάθεσή της η Κομισιόν θα τα αξιοποιήσει πράγματι, προκειμένου να «τιθασεύσει» τις όποιες υπερβασίες και να καταστήσει «έλλογη» την άσκηση δημοσιονομικής και οικονομικής πολιτικής.
Η Κομισιόν λειτουργεί έτσι ως ένα υπερεθνικό αντίβαρο στο δημοκρατικό/κοινοβουλευτικό/κομματικό παιχνίδι. Αυτόν τον ρόλο εμείς εδώ τον γνωρίζουμε καλά και τον ζήσαμε και με το παραπάνω.
Μάλλον ήρθε η ώρα να τον δουν και άλλοι μπροστά τους. Αλλά φυσικά επειδή η Γαλλία δεν είναι Ελλάδα, οι αναταράξεις προβλέπονται πολύ ισχυρότερες και ίσως με απρόβλεπτη έκβαση! Αν πάντως η νέα κυβέρνηση εμμείνει στην αμφισβήτηση και εισέλθει σε τροχιά σύγκρουσης, θα βρεθούμε μπροστά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις και ενδέχεται η Ευρώπη τελικά να αλλάξει. Προς ποια κατεύθυνση όμως;
Αυτό τελικά είναι και το κρισιμότερο (συνταγματικό και όχι μόνο) διακύβευμα των γαλλικών εκλογών…
Αποστόλης Βλαχογιάννης
Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου
Υποσημειώσεις:
[1] https://www.politico.eu/article/france-far-right-ex-border-agency-chief-frontex-fabrice-leggeri-national-rally-election/?utm_medium=social&utm_source=Facebook&fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR19cfU3w73Ywdrv71JKzcle8dnf10z-5bIZKfq1f-aNQcCbX-yt0wK_JeM_aem_2XWkpMHs7vXMzQiO00s13w.
