Εισαγωγή
Το υδρογόνο αναδεικνύεται ως ένας κρίσιμος παράγοντας στην προσπάθεια μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αναγνωρίζει το δυναμικό του υδρογόνου ως καθαρή ενεργειακή πηγή που μπορεί να συμβάλει στην απανθρακοποίηση διαφόρων τομέων, όπως η βιομηχανία και οι μεταφορές. Ωστόσο, η ανάπτυξη του υδρογόνου αντιμετωπίζει μια σειρά από νομικές και πρακτικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Το Νομικό Πλαίσιο του Υδρογόνου στην ΕΕ
Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, που παρουσιάστηκε το 2019, θέτει τον στόχο της ΕΕ να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Το υδρογόνο θεωρείται βασικό στοιχείο σε αυτή την προσπάθεια, ιδιαίτερα το “πράσινο” υδρογόνο που παράγεται μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Στρατηγική για το Υδρογόνο
Τον Ιούλιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη “Στρατηγική για το Υδρογόνο”, η οποία θέτει ένα πλαίσιο για την προώθηση της παραγωγής και χρήσης υδρογόνου σε όλη την ΕΕ. Η στρατηγική περιλαμβάνει:
• Φάση 1 (2020-2024): Εγκατάσταση ηλεκτρολυτών ανανεώσιμης ενέργειας έως 6 GW για την παραγωγή έως 1 εκατομμυρίου τόνων πράσινου υδρογόνου.
• Φάση 2 (2025-2030): Επέκταση σε 40 GW ηλεκτρολυτών και παραγωγή έως 10 εκατομμυρίων τόνων.
• Φάση 3 (μετά το 2030): Μαζική εφαρμογή υδρογόνου σε όλους τους τομείς που είναι δύσκολο να απανθρακοποιηθούν.
Ρυθμιστικό Πλαίσιο και Πρότυπα
• Κανονισμοί για τις Υποδομές: Η ΕΕ εργάζεται για την ανάπτυξη ενιαίων προτύπων για την αποθήκευση και μεταφορά υδρογόνου, συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής των υφιστάμενων υποδομών φυσικού αερίου.
• Εγγυήσεις Προέλευσης: Θεσμοθέτηση συστημάτων για την πιστοποίηση του υδρογόνου βάσει της μεθόδου παραγωγής του (πράσινο, μπλε, γκρι).
• Κρατικές Ενισχύσεις και Χρηματοδότηση: Πλαίσια για την υποστήριξη επενδύσεων σε έργα υδρογόνου, συμβατά με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.
Προκλήσεις του Υδρογόνου στην ΕΕ
Τεχνικές Προκλήσεις
• Κόστος Παραγωγής: Το πράσινο υδρογόνο είναι ακόμη πιο ακριβό σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα και το γκρι υδρογόνο.
• Υποδομές: Ανεπάρκεια δικτύων μεταφοράς και αποθήκευσης υδρογόνου. Απαιτείται αναβάθμιση ή νέα κατασκευή υποδομών.
• Τεχνολογική Ωριμότητα: Οι τεχνολογίες ηλεκτρόλυσης και καύσης υδρογόνου βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά απαιτείται περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη.
Ρυθμιστικές Προκλήσεις
• Ασυνέπεια Κανονισμών: Διαφοροποίηση στα νομικά πλαίσια μεταξύ των κρατών-μελών δημιουργεί εμπόδια στην ενιαία αγορά.
• Ορισμοί και Ταξινόμηση: Η ανάγκη για σαφείς ορισμούς των διαφόρων τύπων υδρογόνου και των προτύπων παραγωγής.
• Αδειοδότηση και Διαδικασίες: Πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες για την έγκριση έργων υδρογόνου.
Οικονομικές Προκλήσεις
• Υψηλές Επενδύσεις: Απαιτούνται σημαντικά κεφάλαια για την ανάπτυξη της βιομηχανίας υδρογόνου.
• Ανταγωνιστικότητα: Το υδρογόνο πρέπει να γίνει οικονομικά ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες μορφές ενέργειας.
• Κινήτρα και Ενισχύσεις: Η ανάγκη για μακροπρόθεσμα πολιτικά και οικονομικά κίνητρα για την προσέλκυση επενδυτών.
Περιβαλλοντικές Προκλήσεις
• Βιωσιμότητα Παραγωγής: Εξασφάλιση ότι η παραγωγή υδρογόνου δεν έχει αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
• Εκπομπές Καθ’ Όλη τη Διάρκεια Ζωής: Ανάλυση του κύκλου ζωής για την αξιολόγηση των πραγματικών εκπομπών CO₂.
Συμπεράσματα
Το υδρογόνο έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση της ΕΕ. Ωστόσο, για να πραγματοποιηθεί αυτό το δυναμικό, πρέπει να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις σε τεχνικό, νομικό και οικονομικό επίπεδο. Η δημιουργία ενός συνεκτικού και υποστηρικτικού νομικού πλαισίου, η επένδυση στην έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών είναι κρίσιμες για την επιτυχία του υδρογόνου στην Ευρώπη.
Παναγιώτης Γαλάνης
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού – Πολεοδομικού Δικαίου, Μεταδιδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ
